Asmalarda külleme ve mildiyö hastalıklarına dayanıklı çeşit ıslahında marköre dayalı seleksiyon (marker assisted selection-MAS) yöntemi ile hızlandırılmış seleksiyon
Özet
Külleme ve mildiyö hastalıklarına dayanıklı yeni ve kaliteli üzüm çeşitlerinin ıslahı amacıyla
başlatılan projede, ülkemizin mantar kökenli hastalıklara karşı hassas ancak çok kaliteli kırmızı
şaraplık üzüm çeşitlerinden olan “Kalecik Karası” ve “Boğazkere” çeşitleri ile Almanya
Geilweilerhof Asma Islahı Enstitüsünde külleme ve mildiyö hastalıklarına dayanıklı olarak ıslah
edilen, kaliteli, kırmızı şaraplık üzüm çeşidi “Regent” çeşitlerinin melezlenmesinden oluşan,
“Kalecik Karası x Regent” ve “Boğazkere x Regent” olmak üzere iki adet melezleme kombinasyonu
kullanılmıştır. Projede iki yıl üst üste yürütülen melezlemeler ve elde edilen hibrit tohumların
(çekirdeklerin) bitkiye dönüştürülmesi çalışmaları sonucunda “Boğazkere x Regent”
kombinasyonunda 695 adet, “Kalecik Karası x Regent” kombinasyonunda 68 adet F1 bitkisi elde
edilmiştir. “Boğazkere x Regent” kombinasyonunda sağlıklı gelişen 165, “Kalecik Karası x Regent”
kombinasyonunda 27 adet F1 bitkisi seçilmiş ve külleme ve mildiyö hastalıklarına dayanıklılıkla
ilişkili markörler ile PCR analizleri yapılarak, söz konusu hastalıklara dayanıklı olma olasılığı yüksek
fenotipler, Marköre Dayalı Seleksiyon (MDS= Marker-Assisted Selection:MAS) tekniği ile erken
dönemde teşhis edilmiştir.
MDS sonucu “Boğazkere x Regent” melezleme populasyonunda F1 bitkilerinden 24 adeti
hastalıklara dayanımla ilişki hiçbir markör ile pozitif sonuç vermediği için erken seleksiyonla ıslah
çalışmalarından elenmiştir. Toplam 108 adet F1 en az 1 veya 2 markör ile pozitif sonuç verdiğinden
ümitvar olarak ikinci aşamaya alınmışlardır. MDS sonrası 36 adet F1 bitkisi ise 3 ve daha fazla
markör ile pozitif sonuç verdikleri için hastalıklara dayanıklı olma olasılıkları yüksek olduğu
gerekçesiyle erken seleksiyon ile dayanıklı çeşit adayları olarak seçilmişlerdir. “Kalecik Karası
x Regent” populasyonunda 10 numaralı birey dışındaki tüm F1 bitkileri en az bir markör yönüyle
pozitif olduklarından ümitvar olarak seçilmişlerdir.