Src tirozin kinaz enzimi için orjinal olarak tasarlanmış yeni küçük molekül inhibitörlerin sentezi, karakterizasyonu ve orta hızda tarama metoduna dayalı kinaz profillerinin oluşturulması ile enzime seçici yeni ve özgün inhibitörlerin bulunması
Özet
Bu çalışmanın amacı, kanser ve bağışıklık sistemi hastalıklarında potansiyel etkinliği olan Src
Ailesi Kinaz (Src Family Kinase, SFK) enzimlerine karşı yeni ve özgün inhibitörlerin
tasarımı, sentezi ve SFK enzimlerinden c-Src, Fyn and Lyn üzerinde seçici potansiyel
inhibitörlerin bulunmasıdır. Ayrıca biyolojik aktivite özelliklerinin saptanması için Orta
Hızda Tarama (Medium Throughput Screening) metodu ve Odaklı Tarama (Focused
Screening) özellikli biyokimyasal teknikler kullanılarak hedef enzime olan etkinliklerinin
detaylı olarak belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla sentezlenen 1,3,5-trisübstitüe-indol-2-
on yapısında 48 adet yeni bileşiğin yapıları ve saflıkları IR, 1H-NMR, kütle spektroskopisi ve
elementel analiz ile kanıtlandı. Bileşiklerin enzim inhibitör özellikleri Src kinaz enzim kiti
üzerinde fluorometrik esasa dayalı yöntemle saptandı. Buna ilaveten bileşiklerin enzim aktif
yöresine bağlanma özelliklerinin tanımlanması ve biyolojik aktiviteleri ile bağlanma
afiniteleri arasındaki ilişkileri Autodock 4.2 programı kullanılarak açıklandı. Bileşiklerin in
vitro inhibitör potensleri SFK enzimlerinden c-Src, Fyn ve Lyn’e karşı test edildi. Bileşiklerin
büyük bir kısmı hedef enzimlere karşı 10 µM’luk konsantrasyonda % 50’den düşük
inhibisyon gösterdi. Sentezlenen bileşikler arasında 1a-5 ve 1a-6 3.62 µM ve 1.14 µM IC50
değerleriyle c-Src enzimine karşı en etkili inhibitörler olarak bulundu. 1c-1 ve 1c-2 bileşikleri
Lyn kinaza karşı en iyi ve en selektif inhibitör değerlerini sırasıyla 79% ve 56% olarak
gösterdi. 2a-5 bileşiğinin c-Src enzimine karşı % 61 inhibisyon gösterdiği saptandı. Ayrıca
bileşiklerin ilaç direnç mekanizmalarının ölçütü olan GST enzim inhibisyon değerleri grup
1a, 1-4 ve grup 1b, 1-4 için saptandı. GST aktivitesini güçlü bir şekilde inhibe eden 1a-1, 1b1, 1b-3 ve 1b-4 bileşikleri, aynı zamanda c-Src kinazı da inhibe ettiği ve dual inhibitör olarak
ilaç direnç özelliğine de sahip oldukları saptandı. Bileşiklerin c-Src, Fyn ve Lyn kinazlarla
3
docking çalışmaları yapılarak, biyolojik aktiviteleri ile enzim aktif yöresine bağlanma
özellikleri karşılaştırıldı. En etkin bileşiklerden 1a-5 ve 1a-6’nın c-Src aktif yöresinde yer
alan Asp 404 amino asiti ile hidrojen bağı yaptığı gözlendi. 1c-1 ve 1c-2 bileşiklerinin Lyn
aktif yöresine yerleştiği, ancak hidrojen bağı yapmadığı saptandı. Ayrıca, 2a-5 bileşiğinin cSrc aktif yöre amino asitleri olan Met 341, Ala 390 ve Ph 278 ile hidrojen bağı yaptığı
gözlendi. Diğer bileşiklerin enzim aktif yöresine yerleştiği, ancak aktif yöre amino asitleri ile
hidrojen bağı yapmadığı saptandı.