Eğitim fakülteleri resim-iş eğitimi programında (1998 ve 2006)yer alan kuramsal dersler hakkında öğretim elemanlarının görüşlerinin değerlendirilmesi

Abstract

Sanat eğitimcisi yetiştirilmesine yönelik en köklü girişim 1932-1933 öğretim yılında Gazi Orta Muallim Mektebi ve Terbiye Enstitüsünde Resim-İş Şubesinin kurulmasıdır. Daha sonra Gazi Eğitim Enstitüsü Resim-İş Bölümü adını alacak olan kurumun, 1932 tarihli ilk eğitim programı hazırlanmıştır. Bilimsel ve sanatsal gelişmelerin de etkisiyle bu kurumlar ve programlar farklı adlandırma, yapı ve içeriklerle yenilenmiştir. 1982 tarihinde öğretmen yetiştiren bütün kurumlar Yüksek Öğretim Kurumu'na bağlanmış, öğretmen yetiştiren programlar üniversitelerin çatısı altına alınmıştır. Bu tarihten günümüze Eğitim Fakültesi Resim-İş Öğretmenliği Programları da yapı ve içerik açısından yenilenerek Resim-İş Öğretmeni yetiştirmeye devam etmektedir. Yükseköğretim Kurulu'na bağlanan tüm eğitim fakültelerinin programlarında 1998-1999 yılında önemli değişiklikler yapılmış ve programın yapısı büyük ölçüde değiştirilmiştir. 1998 yılındaki uygulamanın ardından düzenlenen ve halen yürürlükte olan 2006 Resim-İş Öğretmenliği Lisans Programı güncellenen son programdır. Resim-İş Öğretmeni yetiştirmek için yapılan bu program; meslek bilgisi, alan bilgisi ve genel kültür derslerinden oluşmaktadır. 1998 Resim Öğretmenliği Lisans Programı ve 2006 Resim-İş Öğretmenliği Lisans Programında, özellikle kuramsal sanat derslerinde hem sayısal hem de içerik açısından önemli değişiklikler yapılmıştır. Bu değişiklikler dikkate alındığında, eğitim fakültelerinde sanat v eğitimcisi yetiştirmeyi hedefleyen Resim-İş Öğretmenliği 1998 ve 2006 Lisans Programlarının ve bu programlarda yer alan derslerden kuramsal ve zorunlu sanat derslerinin incelenmesine ihtiyaç duyulmuştur. Resim-İş Öğretmeni adaylarının sanatsal alanda uygulama yapabileceği atölye derslerini destekleyen kuramsal sanat derslerinin bireyin sanatı ve sanatçıyı tanıması, olaylara yaklaşımı, fikir üretebilmesi, yaşadığı çevreyi algılayabilmesi, estetik zevklere sahip olması ve toplumda duyarlı bireylerin oluşmasında etkili olduğu düşünülmektedir. Bu araştırmada, resim-iş öğretmenliği programlarını inceleyen önceki araştırma bulgularını temel alarak, bu programların tarihsel süreç içindeki değişimi, gelişimi, yeterlikleri ve programı oluşturan derslerin programdaki yeri ve gerekliği incelenmiştir. Bu araştırmada resim-iş öğretmeni adaylarını yetiştiren öğretim elemanlarının, kuramsal ve zorunlu sanat derslerinin program genelindeki yeri, içerik ve gereklikleri, uygulamalı dersler ile uyumu hakkındaki görüş, beklenti ve önerileri saptanmıştır. Karma yöntemin uygulandığı bu araştırmada hem nicel hem de nitel verilere ulaşılmıştır. Araştırmanın nicel aşamasında eğitim fakültelerinin resim-iş öğretmeni yetiştiren lisans programlarını yürüten 31 Resim-İş Eğitimi Anabilim Dalının öğretim elemanlarının (profesör, doçent, yardımcı doçent ve öğretim görevlisi) 1998 Resim Öğretmenliği ile 2006 Resim-İş Öğretmenliği Lisans Programlarına ve bu programlarda yer alan kuramsal ve zorunlu sanat derslerine ilişkin görüşlerinin saptanması için 30 maddelik bir anket uygulanmıştır. Araştırmanın nitel aşamasında ise 1998 Resim Öğretmenliği ve 2006 Resim-İş Öğretmenliği Lisans Programlarının hazırlanma sürecinde görev alan ya da alanda uzman olan öğretim elemanlarının bu sürece ilişkin görüş ve deneyimlerini aktarabilmeleri için görüşme formu geliştirilmiş ve beş uzmana uygulanmıştır. Bu araştırmada, öğretim elemanlarının 2006 düzenlemesindeki kuramsal ve zorunlu sanat derslerinin kredi/saatlerinin düşürülmesini uygun bulmadıkları, bu derslerin uygulamalı atölye derslerine katkıları olduğu, resim-iş öğretmeni yetiştiren programlarda bu derslerin olması gerektiği, derslerin alan tanımlamasını doğru bulmadıkları saptanmıştır. Çağdaş Dünya Sanatı, Çağdaş Türk Sanatı ve Estetik derslerinin kaldırılmasını uygun bulmadıkları görülmüştür. Programda çağın koşullarına daha uygun sanat eğitimcisi yetiştirmeyi amaçlayan derslere yer verilerek yeni bir düzenlemeye gidilmesi önerilmiştir. Görüşleri alınan uzmanlar sanat eğitimcisi yetiştirmeyi hedefleyen 1998 programının umut verici olduğunu 2006 programının hazırlanma sürecine ilişkin bilgi sahibi olmadıklarını söylemişlerdir. Okul uygulamalarının azaltılmasını, programda yer alan Sanat Öğretimi Uygulamaları, Sanat Öğretimi Deneyimi, Çağdaş Dünya Sanatı, Çağdaş Türk Sanatı ve Estetik derslerinin kaldırılmasını uygun bulmadıklarını, derslerin alan tanımlamalarını yetersiz bulduklarını, kuramsal ve zorunlu sanat derslerinin hem atölye derslerine katkı sağladığını hem de kültür seviyesi yüksek, entelektüel bireylerin yetişmesine önemli katkıları olduğunu belirterek derslerin gerekliği üzerinde durmuşlardır. Ders içeriklerini yapılandırırken dersi veren öğretim elemanının ilgi ve yeterliklerinin yanı sıra dünyadaki gelişmeleri takip ederek, araştırmalar yaparak kendini sürekli yenilemesi ve diğer fakültelerdeki öğretim elemanları ile işbirliği yaparak hazırlanması önerilmiştir. Ayrıca kültür ağırlıklı, çeşitlilik sağlayan, geçmişe yönelik sanatsal bilgilerin yanı sıra çağın dinamiğini yansıtan yeni derslerin de programlara eklenmesiyle yeni bir yapılanmaya ivedilikle ihtiyaç duyulduğu vurgulanmıştır. Resim-İş Öğretmenliği Lisans Programlarının öğretmen yetiştirme hedefine uygun; ihtiyaç analizi yapılarak; amaçları, hedefleri/gerekçeleri doğru saptanarak ve araştırma sonuçlarına dayalı bir biçimde yeniden yapılandırılması önerilmektedir.