Türk ve dünya sinemasında harika öğretmen miti / The great-teacher myth in Turkish and world cinema
Abstract
Bu çalışmada Türk ve dünya sineması örneklerinde "Harika Öğretmen Miti"nin izinin sürülmesi ve harika öğretmen ile kötü öğretmen karakterlerinin yer aldığı filmlerin analiz edilerek bu filmlerin öğretmenlik mesleği açısından verdiği sembolik mesajların çözümlenmesi amaçlanmaktadır. Bir nitel araştırma yöntemi olan içerik analizi yöntemine başvurulan çalışmada, çalışmanın kuramsal bir temele dayandırılması ve objektifliğinin sağlanması amacıyla "Sembolik Yakınsallık Teorisi" terminolojisi kullanılmaktadır. Araştırmanın evrenini 1930 - 2015 yılları arasında üretilmiş, öğretmenlerin baş/yan karakterler olarak temsil edildiği Türk ve dünya sineması örnekleri oluştururken araştırmanın örneklemini ise "Harika Öğretmen Miti"ne dayanak ya da karşı argüman teşkil eden, Türkiye de dâhil olmak üzere, 21 farklı ülkeden 60 film örneği oluşturmaktadır. Oluşturulan örneklem "Aydınlık/Karanlık Taraftaki Öğretmenler" ana sınıflamasıyla önce iki gruba ayrılmakta ve ardından da her iki grupta yer alan Türk ve dünya sineması örnekleri aralarında karşılaştırma yapılmasına imkân sağlayacak şekilde tematik açıdan alt kategorilere ayrılmaktadır. Bu alt kategorilerde yer alan her bir film örneğinin, filmlerde yer alan sahneler bağlamında, gerek harika öğretmen karakterleri gerekse de kötü öğretmen karakterleri üzerinden öğretmenler ve öğretmenlik mesleği ile ilgili barındırdığı sembolik mesajlar analiz edilmektedir. Yapılan analizler sonucunda çalışmada yer verilen Türk sineması örneklerinin, nispeten, "Harika Öğretmen Miti"ne daha yüksek bir oranda dayanak oluşturduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Bu bağlamda, özellikle Türk sinemasında, reel dünyada örneklerine rastlamanın neredeyse imkânsız olduğu harika öğretmen karakterleri üzerinden izleyicilere bir öğretmen klişesi dayatıldığı sonucuna varılmaktadır. Filmlerin öğretmen ve öğretmenlik mesleği ile ilgili barındırdıkları sembolik mesajlar ise "olumlu", "hem olumlu hem olumsuz" ve "olumsuz" şeklinde çeşitlilik göstermektedir.