Antik ve modern demokraside siyasetin kişiselleşmesi: devlet adamı figürü
Özet
Kutlu, Aydoğan, Antik ve Modern Demokraside Siyasetin Kişiselleşmesi: Devlet Adamı Figürü, Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. Arif Burhanettin Kocaman, 458 s.
Bu çalışma, devlet adamı kavramını tarihsel ve kuramsal bir çerçeveye oturtarak ele almayı amaçlamaktadır. Devlet adamı hakkındaki idealist ve tarih-dışı yorumları reddederek onu ortaya çıkaran etmenleri aydınlatmaya çalışmaktadır. Bu çerçevede devlet adamının esasen bir kriz figürü olduğunu iddia eden bu çalışma, onun özellikle demokratik rejimlerde nasıl bir bağlam içinde ortaya çıktığını irdelemektedir. Devlet adamının başka siyasetçi tiplerinden farkı, onu yaratan özgün krizle açıklanmaktadır. Dolayım düzeneği krizi adı verilen bu kriz, hukuksal ve kurumsal yapının rutin işleyişinin ciddi bir biçimde tıkanmasıyla ortaya çıkmaktadır. Bu durumda farklı toplumsal gruplar uzlaşmacı bir siyasal zemin bulamayıp kendi varoluşlarını ve kaderlerini kurtarıcı bir figürle özdeşleşerek koruma yoluna gitmektedirler. İşte devlet adamı, bu olağanüstü koşullarda iktidarı kişiselleştiren, hukuken sorumsuz bir figür olarak belirmektedir. Çalışmanın bölümlenmesi, devlet adamı kavramının çözümlenmesi, kuramsal çerçevenin oturtulması ve tarihsel örneklerin incelenmesi sırasını izlemektedir. Birinci bölümde devlet adamı kavramının anlamı netleştirilerek benzer tek adam yönetimlerinden ayrıştırılmış ve Platon’dan itibaren kuramsal gelişimi tartışılmıştır. İkinci bölümde, olağan dönemlerde devlet adamının belirmesini önleyen demokratik dolayım düzeneği ortaya konmaya çalışılmıştır. Bir yönetim biçimi olarak demokrasi ile dolayım düzeneği arasındaki bağlantı incelenmiştir. Üçüncü bölümde dolayım düzeneği krizleriyle devlet adamının yükselişi arasındaki ilişki tarihsel örnekler üzerinden incelenmiş; Antikçağ ile modern dönemler arasında yapılan ana ayrım ve bu ana ayrımın altındaki diğer örneklerle farklı dolayım düzeneklerinin başarısı karşılaştırmalı biçimde çözümlenmiştir. Tarihsel örnekler üzerinden ulaşılan sonuç, hipotezi doğrulamakta, dolayım düzeneğinin gelişkinliği ile devlet adamının ortaya çıkışı arasındaki ters ilişkiyi göstermektedir.