| dc.description.abstract | Günümüzdeki soğutma teknolojisi, yaşadığımız doğaya zarar veren, pahalı ve düşük verimli bir teknoloji olduğu için son yıllarda bu soğutma teknolojisi yerine, çevre dostu ve yüksek verimli manyetik soğutucular üzerine yapılan araştırmalar artmıştır. Manyetik soğutmanın kullanımı ile hidroflorocarbon (HFC) gazını kullanan geleneksel soğutucular yerlerine, manyetik malzemelerin kullanıldığı manyetik soğutucular gelecektir. 1990’lı yıllarda oda sıcaklığı yakınlarında manyetokalorik etki gösteren alaşımların keşfedilmesiyle, manyetik soğutma teknolojisinin ev tipi buzdolapları ve klimalar gibi soğutma uygulamaları için gündeme gelmiştir. Bu nedenlerle manyetik soğutma teknolojisinde kullanılabilecek üstün özellik gösteren malzemelerin araştırılması çok önemlidir. Son yıllarda ferromanyetik Ni ve Co tabanlı Heusler alaşımları gösterdikleri hem yapısal hem de manyetik faz geçişleri ile teknolojik uygulamalar açısından ön plana çıkmışlardır. Proje kapsamında Ni50-xCuxMn36Sn34, Ni50-xCuxMn34In16, Co50+xMn25Sn25-x alaşımları yapısal, manyetik, manyetokalorik, ısıal ve manyetodirenç özellikleri incelenmiştir. Bu alaşımlar ark ergitme fırınında elde edilmiştir. Alaşımlara yüksek sıcaklık fırınında argon atmosferinde ısıl işlem uygulanmıştır. Alaşımların yapısal özellikleri x-ışını toz kırınımı ile incelenmiştir. Alaşımların kompozisyonları Taramalı Elektron Mikroskobu ve EDX analizi ile incelenmiştir. Alaşımların manyetik ölçümleri manyetik alana ve sıcaklığa bağlı olarak Fiziksel Özellikler Ölçüm Sistemi-PPMS ve Titreşimli Örnek Manyetometresi-VSM kullanılarak yapılmıştır. Alaşımların elektriksel direnç özellikleri Fiziksel Özellikler Ölçüm Sistemi-PPMS cihazında manyetik alana ve sıcaklığa bağlı olarak yapılan direnç ölçümlerle incelenmiştir. Ayrıca manyetoyapısal geçiş gösteren alaşımların sahip oldukları yapısal geçişin tipine (elastik ya da plastik) göre manyetoklaorik özelliklerini manyetik ölçümlerle belirlemek çok önemlidir. Bu proje kapsamında yapılan çalışmalar ile bu tür alaşımlar için uygulanacak bir manyetik ölçüm yöntemi geliştirilmiştir. Burada elde edilen sonuçlara göre bu tür alaşımlarda manyetokalorik etkinin, manyetik ölçüm yöntemine bağlı olduğu bulunmuştur. (NiCu)50Mn36Sn34, alaşımlarındaki manyetoyapısal geçişlerin manyetoplastik özellik gösterdiği gözlenmiştir. Buna karşın, Ni48Cu2Mn34In16 alaşımındaki manyetoyapısal geçişin manyetoplastik oranının 160 K’de %50 olduğu bulunmuştur. Ni48Cu2Mn34In16 örneğinde, 2 T’lık manyetik alan değişimi altında %68 manyetodirenç gözlenmiştir. Bu değer bu tür alaşımlarda 2 T’lık manyetik alan değişiminde gözlenen en yüksek değerdir. Ni46.8Cu2.5Mn36.5Sn14.3 alaşımının ısısal özellikleri 4-340 K’lik sıcaklık aralığında ısı sığası ölçümleri incelenmiştir. Alaşımın Debye sıcaklığı 297 K olarak bulunmuştur. Bu alaşım için 1 Tesla’lık manyetik alan altında 2.5 K’lik adyabatik sıcaklık değişimi gözlenmiştir. Co50+xMn25Sn25-x alaşımlarında, Sn miktarı azaldıkça alaşımların Curie sıcaklıkları ve manyetizasyon değerinin azaldığı gözlenmiştir. Bu alaşımlarda Sn miktarı azaldıkça ikinci bir fazın varlığı gözlenmiştir. Ayrıca (Ni-Cu)50Mn36Sn14 alaşımlarının manyetik yapıları sıcaklığa ve alana bağlı nötron kırınımı ile incelenmiştir. Alaşımların manyetoplastik faz geçişi gösterdiği nötron kırınım deneyleri ile de gözlenmiştir. Yeni ferromanyetik şekil hafıza alaşımları geliştirilmiştir. Proje kapsamında elde edilen önemli ve yeni sonuçlar, hem SCI kapsamındaki dergilerde yayınlanmış hem de ulusal ve uluslar arası konferanslarda sunulmuştur. | tr_TR |
