Elde taşınabilir dental x-ışını cihazı ile yapılan ışınlamalar sonucu uygulayıcı ve hasta dozlarının değerlendirilmesi

Abstract

Taşınabilir X-Işını Cihazları ile Yapılan Işınlamalar Sonucu Uygulayıcı Personel ve Hasta Dozlarının DeğerlendirilmesiSon yıllarda özellikle adli diş hekimliği alanında kullanılmak üzere birçok elde taşınabilir X-ışını cihazı geliştirilmiştir. Afet bölgeleri, olay yeri inceleme alanları, otopsiler ve morglar, hareket yeteneği sınırlı hastalar, bakım evleri, geçici sağlık klinikleri, yerleşime uzak bölgeler ve askeri alanlar gibi diş hekimliğini ilgilendiren çok çeşitli kullanım alanları mevcuttur. Bunların yanında, bu cihazların son yıllarda dental kliniklerde intraoral görüntüleme amacıyla kullanımı hızla artmaktadır. Bu durum hem hastanın hem de uygulayıcının güvenliği açısından yeni bir risk faktörü oluşabileceğine dair soru işaretlerini akla getirmektedir. Çalışmamızın amacı elde taşınabilir X-ışını cihazları ile ışınlamalar yapılırken, uygulayıcı personelin vücudunda seçilmiş bazı kritik organ ve dokuların maruz kaldıkları radyasyon doz miktarının belirlenmesi ve elde edilen sonuçların değerlendirilmesidir. Çalışmamızda NOMAD Pro 2, Rextar X ve Diox 602 cihazları ile fantom kafada manken yardımı ile ışınlamalar gerçekleştirilmiştir. Kalibre edilmiş TLD-100H dozimetreler; manken üzerinde gözler, tiroit, gonad ve ellere, fantom kafa üzerinde gözler, tiroit ve majör tükürük bezlerine yerleştirilmiştir. Işınlamalar sonrası TLD okuyucu cihazla kritik organ ve dokuların absorbe ettiği eşdeğer dozlar belirlenmiştir. ICRP 2007 tavsiyelerine göre doku ağırlık faktörleri kullanılarak organların absorbe ettikleri eşdeğer dozlar üzerinden etkin radyasyon dozları hesaplanmıştır. Elde edilen sonuçlara göre cihazlar ve etkin dozlar karşılaştırılmıştır. Çalışmamızın sonuçlarına göre konvansiyonel sistemlerde, fosfor plak ve dijital sistemlere göre daha yüksek etkin dozlar bulunmuştur. Taşınabilir X-ışını cihazlarının tasarımının, cihazın ürettiği radyasyon dozu üzerine doğrudan etki ettiği belirlenmiştir. Uygulayıcı personelin koruyucu önlemler kullanması, maruz kaldığı radyasyon dozunu istatistiksel olarak anlamlı ölçüde (p<0,05) azaltmıştır. Taşınabilir X-ışını cihazlarının özel durumlarda, radyasyondan korunma önlemleri alınarak ve dijital (RVG) sistemlerle birlikte kullanılması tercih edilmelidir.Anahtar Kelimeler: Elde taşınabilir X-ışını cihazı, TLD, radyasyon dozu, radyasyon güvenliği SUMMARYEvaluation of Personnel and Patient Doses After Irradiation with Handheld X-Ray DevicesIn recent years, many handheld X-ray devices have been developed, especially for use in forensic dentistry. Handheld X-ray devices have a wide variety of uses that concern dental medicine, such as disaster areas, scene investigation areas, autopsies and morgues, patients with disabilities, nursing homes, temporary health clinics, remote areas and military areas. In addition to these, the use of these