| dc.description.abstract | ÖZET Tezin konusu "Fransa'nın Doğu Akdeniz ve Kuzey Afrika Politikası (18. yüzyılın ikinci yarısı)" olup, incelenen dönem, Fransa'nın Doğu Akdeniz ve Kuzey Afrika ve özellikle Akdeniz'de takip ettiği politikadan dolayı meydana gelen siyasi ve stratejik değişimler ve İngiltere, Rusya, Avusturya gibi büyük devletlerin Osmanlı Devleti üzerindeki yıkıcı faaliyetleri ve siyasi çıkar ilişkileri açısından önem taşımaktadır. Bu çalışmada, Doğu Akdeniz ve Kuzey Afrika'ya yakın Osmanlı tebaaları üzerinde Avrupalı devletlerin faaliyetlerine karşı Osmanlı Devleti'nin kendisini en az zararla kurtarma çabaları açık bir şekilde gösterilmektedir. Bu tez çalışmasında üzerinde durulan önemli bir konu; bu süreçte Doğu Akdeniz ve Kuzey Afrika politikası ve özellikle Mısır'da; Fransa, İngiltere ve Çarlık Rusya'sı arasında uluslararası çekişmelere ve sorunlara sebep olmuştur. Ayrıca Batılı devletler tarafından yapılan baskıcı siyaset ve yayılmacı politikalar karşısında Osmanlı Devleti denge politikası izlemiştir. Bu kapsamda ulaşılan değerlendirmelere göre, Fransız hükumeti sömürgeleştirme ve ticaret faaliyetlerinin yanı sıra bahsi geçen Osmanlı eyaletlerinde koloniler oluşturmak amacıyla nüfus sevkıyatı da yapmıştır. Fransa, Avrupa'daki iç isyanlar ve fikir akımlarına rağmen XVIII. yüzyılın sonuna doğru yaşanan siyasi istikrarsızlıktan kazançlı çıkmış ve bu durum ekonomisine destek sağlamak ve yeni müstemlekeler bulmak için okyanus ötesine açılmasına vesile olmuştu. İlk olarak Amerika kıtasına açılan Fransa, ekonomik sıkıntı yaşayan ülkenin zenginliğinin arttırılmasına gayret etti. Fransa 1608 yılından itibaren Güney ve Kuzey Amerika'da kurulan kontlar (Rio de Janeiro ve Quebec) sayesinde ekonomisine çok büyük destek sağladı. Neticede köle ticaretini güçlendirdikleri Batı Afrika kıyılarına kadar giden Fransızlar en büyük kazancı bu ticaretten elde ettiler. Bunun yanı sıra, Senegal ve Benin gibi sahil bölgelerinde büyük köle pazarları kuran Fransa bu bölgeleri idare altında tutarak yıllarca bu bölgeleri sömürmeyi başarmıştır. Ayrıca 1777 Saratoga Savaşı'nı kazanan Fransızlar, Kuzey Amerika'da Acadia bölgesinden Meksika Körfezi'ne kadar olan bölgeyi kısa zamanda hâkimiyetleri altına alarak Antil adalarını da müstemlekesi olarak ilan etti. Ancak Amerika kıtasında Fransızlara karşı iş birliği yapan Avrupalı devletlere yenilen Fransa buradaki sömürge topraklarını 1763'te Paris Antlaşması'yla İngiltere'ye bırakarak Doğu Akdeniz ve Kuzey Afrika'da yeni sömürge toprakları aramaya başladı. Bunun yanı sıra Fransızlar, Amerika'da kaybettiği topraklarına karşı Doğu Akdeniz ve Kuzey Afrika'ya hâkim olan İngiltere ve Osmanlı Devleti'nin gücünü kırarak uzak doğuya giden deniz yollarına hâkim olmak için Mısır'ı işgal ederek tekrar ekonomik bir güç yakalayacaklarını düşünüyorlardı. Mısır'ı işgal eden Fransızlar üç yıl sonra 1801 yılında Doğu Akdeniz ve Kuzey Afrika'yı terk etmek zorunda kalmışlardır. 1798-1801 yılları arasında Mısır'da yerel halka ve Osmanlı askerlerine karşı savaşan Fransızlar binlerce masum insanın ölmesine ve sakat kalmasına neden olmuşlardır. Ancak Avrupa'daki iç savaşlardan dolayı ekonomik sıkıntı yaşanmasına rağmen Fransa, Doğu Akdeniz ve Kuzey Afrika'daki bu başarısızlığını ileriyi yıllarda avantaj olarak değerlendirecektir. Ayrıca, Fransa ordusunda yer alan bilim adamlarının bölgedeki araştırmalarına yardımcı olmak amacıyla Napolyon'un desteklediği Egyptology Enstitüsü, bilim dünyası için ve özellikle de Mısır tarihi açısından önemli bir adım olarak değerlendirilmiştir. Fransa'nın Doğu Akdeniz ve Kuzey Afrika'ya yönelik politikasını anlayan Osmanlı Devleti özellikle Avrupa devletleriyle sınır komşusu olduğu toprakları korumak için denge politikası geliştirmiş ve Avrupalı devletlere elçiler göndererek Osmanlı Devleti'ne yönelik politikaları belirlemeye çalışmıştır. Anahtar kelimeler: Fransa, Doğu Akdeniz, Kuzey Afrika, Ortadoğu, Afrika, Osmanlı Devleti, İngiltere, Frankofon ülkeler, Akdeniz, Mısır, Napolyon Bonaparte.
ABSTRACT The subject of our thesis is "Eastern Mediterranean and North African Policy of France (second half of the 18th century)". This period is important in terms of the France's politics intended for the Eastern Mediterranean and North African Policy of France, and especially in Mediterranean and destructive activities on Ottoman State and politic interests of the great states such as England, Russia and Austria. In this study clearly shown Ottoman State's struggle to save itself with the least damage against European States' activities on the Ottoman subjects close to the Eastern Mediterranean and North African Policy of France. An important subject of our thesis is the Eastern Mediterranean and North African Policy of France and repercussions of the conflict between France, England and Tsarist Russia in Egypt. Also, we tried to find an answer for that how the Ottoman State reacted to this politics and changes. In spite of internal riots and idea currents, France gained from politic instabilities at the end of the 16th century and this condused to providing an economic support and putting away transoceans to find new colonials. France's first destination was America and by this way France tried to increase its economic circumstances which was in crisis. From 1608 France provided a tremendous support through counties ( Rio de Janeiro and Quebec) established in South and North America. Eventually, French went to the West African coasts where they strengthen the slave trade and they have got a maximal gains from this trade. Besides, France established big slave marts in coast regions such as Senegal and Benin and exploited these areas for many years dominating on them. French also, gained new colonies in a short time by dominating places from Acadia to the Mexico gulf in North America. But France lost to the collabrative European countries and left the colonies to England as a result of Treaty of Paris in 1763 and started to search new colonies in the Eastern Mediterranean and North African Policy of France. And also French were thinking about that to catch an economic power by irrupting Egypt for dominating on seaways going to the Far East as a recompense of places France lost in America by breaking power of England was dominating on the Eastern Mediterranean and North African and Ottoman State. After three years of irrupting Egypt at 1801 French were obliged to leave the Middle East. Between 1798-1801 French made war against to natives and Otoman soldiers in Egypt and they killed and crippled thousands of innocent people there. But despite the economic hardship because of the civil war in Europe, France has evaluated its failure in the Eastern Mediterranean and North African as an advatage in next years. In other hand the establishment of the Egyptology Institute supported by Napoleon has aimed to help to the scientists to do researches in the region, was evaluated as an important step in terms of science World and Egypt history, especially. The Ottoman State has understand France's politics to the Eastern Mediterranean and North African and has built up a balance policy to save its places near by European countries and has sent envoys to European States to determine their policies to the Ottoman State. Key words: France, Middle East, Eastern Mediterranean and North African, Africa, Ottoman State, England, Francophones, Mediterranean, Egypt, Napoleon Bonaparte. | tr_TR |
