NOHUTLARDA SOLGUNLUĞA NEDEN OLAN FUSARUIUM OXYSPORUM F.SP. CICERISİN TÜRKİYE DEKİ MEVCUT PATOTİPLERİNİN RANDOM AMPLIFIED POLYMORFIC DNA (RAPD) YÖNTEMİ İLE SAPTANMASI
Özet
Ülkemizdeki nohut üretimi farklı biotik ve abiotik streslerden dolayı istenilen düzeyde olmamaktadır. Biotik hastalık etmenleri arasında ise Fusarium oxysporum f. sp. ciceris in sebep olduğu Fusarium solgunluğu önemli bir yer tutmaktadır. Bu sebeple Türkiye'nin 15 farklı ilinde (Ankara, Eskişehir, Kırşehir, Konya, Kayseri, Burdur, Denizli, Kütahya, Uşak, Antalya, K. Maraş, Adıyaman, Diyarbakır, Amasya ve Tokat) 2001-2002 yıllarında yapılan survey sonucunda, nohutlarda solgunluk ve kök çürüklüğüne sebep olduğu tespit edilen fungus izolatları patojenisite testi ve Random amplified polymorphic DNA (RAPD) yöntemi kullanılarak karakterize edilmiştir. Yapılan survey sonucunda 104 fungus izolatı Fusarium oxysporum olarak teşhis edilmiştir. Hassas nohut çeşitleri kullanılarak bu izolatların virulenslikleri belirlenmiş ve 17 izolat yüksek virulant (YV), 75 izolat orta derecede virulant (OV) ve 12 izolat düşük virulant (DV) veya non patojen olarak değerlendirilmiştir. Bu izolatlardan coğrafik bölge ve patojenisiteleri dikkate alınarak seçilen 67 izolat ve referans olarak kullanılan 7 izolat olmak üzere toplam 74 Fusarium oxysporum arasındaki intraspesifik polimorfizimler 30 RAPD primeri kullanılarak incelenmiştir. PCR ürünleri % 1.4 lük agaroz jelde elektroforetik olarak ayrılmış ve ethidium bromide ile boyanarak florosan ışık altında gözlemlenmiştir. Elde edilen verilerin Dice' ın benzerlik katsayısı kullanılarak yapılan UPGMA (Unweighed Pairgroup Method with Arithmetic Average) cluster analizi sonucunda 74 F. oxysporum izolatı arasında genel olarak 3 ana grubun bulunduğu tespit edilmiştir. Grup 1 Amasya ili hariç diğer 12 ilden elde edilen 41 izolattan oluşur iken grup 2 18 izolattan, grup 3 ise 15 izolattan oluşmuştur. Moleküler yöntemler kullanılarak yapılan analizler sonucunda morfolojik kriterler kullanılarak ayırt edilemeyen izolatlar dendrogramdaki dağılımlarına göre yeniden sınıflandırılmışlardır.