AKUT EGZERSİZ VE KISA DÖNEM ANTRENMANIN TROMBOSİT FONKSİYONLARI VE PLAZMA TOTAL ANTİOKSİDAN KAPASİTESİ ÜZERİNE ETKİSİ

Abstract

Aterosklerozis ve kardiyovasküler hastalıkların patogenezinde trombositlerin sahip olduğu rol, fiziksel egzersizin trombositler üzerindeki etkisini inceleyen araştırmaları büyük ölçüde teşvik etmiştir. Bununla beraber trombositlerde egzersizle indüklenen yanıtlara ilişkin mekanizmalar henüz tam ve kesin olarak anlaşılabilmiş değildir. Akut ve kronik egzersiz programlarının oksidatif strese ve oksidan/antioksidan dengesinde değişikliğe yol açarak trombosit fonksiyonlarını etkilemesi muhtemeldir. Araştırmada akut şiddetli egzersizin ve kısa süreli antrenman programının plazma antioksidan statusu (TAS) ve trombosit fonksiyonları üzerindeki etkisi ile total antioksidan kapasite ve trombosit yanıtları arasında ilişki olup olmadığı incelendi. Akut egzersizle indüklenen trombosit aktivasyonundaki değişikliklerde TxA2 nin rolünü değerlendirmek üzere aspirinin etkisi değerlendirildi. Çalışmada erişkin erkek Sprague-Dawley sıçanları kullanıldı. Çalışmanın ilk bölümünde akut egzersiz deneyleri (1. grup deneyler) çalışıldı ve sıçanlar 4 deney grubundan (kontrol, egzersiz, aspirin-kontrol, aspirin-egzersiz) birine rastgele dahil edildi. Çalışmanın ikinci bölümü (2. grup deneyler) ise kısa dönem antrenman (KDA) grubu üzerinde gerçekleştirildi. Deneklere uygulanan akut egzersiz protokolü 30 m/dk, %0 eğim, 60 dakika idi. Aspirin gruplarına kan alınmasından 24 saat önce 100 mg/kg aspirin oral olarak verildi. KDA grubuna ardışık üç gün %0 eğimle 30 dakika 25 m/dk koşu şeklinde bir egzersiz protokolü uygulandı. Akut egzersiz gruplarında egzersiz protokolünün sonlanmasından hemen sonra, KDA grubunda ise üç günlük egzersiz protokolü sona erdikten 24 saat sonra kan örnekleri alınarak tam kanda ADP ve kollajenle indüklenen trombosit agregasyon ve sekresyonu ile plazmada TAS düzeyleri ölçüldü. Akut egzersiz kollajenle indüklenen trombosit sekresyonunda artışa ve plazma total antioksidan statusunda azalmaya neden oldu. Plazma TAS aspirin-egzersiz grubunda egzersiz grubuna göre daha yüksek olarak bulunurken, aspirin-egzersiz ve aspirin-kontrol gruplarında kontrol grubuna göre fark saptanmadı. Kontrol grubuyla kıyaslandığında kısa dönem antrenman grubundaki sıçanlarda plazma TAS düzeyi yüksek, ADP'nin indüklediği trombosit ATP sekresyonu ise düşük bulundu. Bu iki parametre arasında anlamlı negatif bir korelasyon saptandı. Çalışmamızın sonuçları şiddetli akut egzersizin trombositlerde hiperreaktiviteye yol açtığını ve bunun egzersizle indüklenen oksidatif stres ve/veya TxA2 yolağı ile ilişkili olabileceğini, ve aspirinin egzersiz sırasında antioksidan aktivite gösterebileceğini ortaya koymaktadır. Bulgular ayrıca kısa süreli antrenmanla bile plazmadaki antioksidan savunmanın güçlenebileceğini ve bu güçlenmenin trombosit duyarlılığında çalışmada saptanan azalma ile ilişkili olabileceğini göstermektedir.