BAĞCILIKTA ANAÇ ve KALEM ARASINDAKİ AŞI UYUŞMA DÜZEYİNİN BİYOKİMYASAL YÖNTEMLERLE BELİRLENMESİ

Abstract

Bağcılıkta, filoksera veya nematod zararına karşı koyamadığından kendi kökleri üzerinde yetiştirilemeyen V.vinifera L. türüne ait yerli ve yabancı kökenli üzüm çeşitlerinin, bu zararlılara değişik düzeylerde dayanım gösteren Amerikan asma anaçları üzerine aşılanarak yetiştirilmesi, doğal olarak anaç ve kalem arasındaki uyuşma sorununu da beraberinde getirmiş ve bu sorunu aşmak için birbirleri ile daha iyi uyuşan aşı kombinasyonlarının belirlenmesine yönelik çalışmalar giderek önem kazanmıştır. Özellikle son yıllarda, aşı uyuşmazlığının belirlenmesi amacıyla geliştirilen yöntemlerden en önemlisi, anaç ile kalemin biyokimyasal metodlarla, elektroforez tekniğiyle protein ve izoenzim bant desenlerini çıkararak uyuşma katsayılarının belirlenmesidir. Ayrıca protein ve izoenzim bant desenlerinin densitometrik olarak analiz edilmesi ve uyuşma katsayılarının belirlenmesi de son yıllarda kullanılan yöntemlerden birisidir. Bu çalışmada; çok zengin bir asma gen potansiyeline sahip olan ülkemizde, çeşit anaç kombinasyonlarında aşı uyuşma durumunun çevre koşullarına bağlı olmaksızın, kesin olarak ve kısa süre içerisinde belirlenmesinde farklı biyokimyasal yöntemlerin etkinliğinin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Araştırmada kullanılan 15 üzüm çeşidi (Alphonse LavallΨe, Amasya, Ata Sarısı, Cardinal, Çavuş, Emir, Gülüzümü, Hafızali, Hamburg Misketi, Italia, Kalecik Karası, Narince, Pinot noir, Razakı ve Riesling) ile 12 Amerikan asma anacının ( 99 R, 110 R, 8 B, 5 BB, 420 A Mgt, SO4, 1103 P, 44-53 M, 1613 C, 140 Ru ve 41 B ) l yaşlı dallarından izole edilen üç enzim sistemi (Peroksidaz, PER; Esteraz, EST; Asit fosfataz, AcPH) ve toplam protein bant desenlerinin değerlendirilmesi sonucunda üzüm çeşitleri ile Amerikan asma anaçlarının uyuşma düzeylerinin geniş farklılıklar gösterdiği tespit edilmiştir. Her bir enzim sistemi ve toplam proteine dayalı uyuşma durumları incelendiğinde EST enzim sisteminde hiçbir anaç/çeşit kombinasyonunun uyuşma göstermediği, buna karşılık AcPH enzim sisteminde ise bütün anaç/ çeşit kombinasyonunun uyuşma halinde olduğu görülmüştür. PER enzim sistemi ile toplam protein açısından uyuşma durumlarının değişkenlik gösterdiği belirlenmiştir.