Ankara’ da aktarlarda “adaçayı” adı altında satılan drogların morfolojik ve anatomik olarak incelenmesi
Özet
Adaçayı, Farmakope ve monograflarda Salvia officinalis L. (Lamiaceae, Labiatae) türünün taze veya
kurutulmuş yapraklarından elde edilen drog olarak tanımlanmaktadır. Ancak ülkemizde Labiatae
familyasına ait 2 cins (Salvia L. ve Sideritis L.) ve bu cinslere ait farklı türler daha çok adaçayı adı ile
bilinmektedir. Türkiye’ de doğal olarak yetişen 88 Salvia ve 44 Sideritis türü bulunmaktadır.
Bu çalışmada, Ankara’da aktarlarda adaçayı adıyla satılan drogların teşhisi, morfolojik ve anatomik
özelliklerinin tespit edilmesi ve Avrupa Farmakope’sine uygunluğunun belirlenmesi amaçlanmıştır.
Ankara’nın farklı semtlerinde bulunan 5 değişik aktardan adaçayı adıyla satılan toplam 9 örnek
alınmıştır. Örnekler numaralandırılıp morfolojik özellikleri incelenerek tür teşhisi yapılmış ve morfolojik
fotoğrafları çekilmiştir. 9 ayrı örnekten hazırlanan preparatların mikroskop altında incelenerek karakteristik
elementleri tespit edilmiş, birbirinden farkları çizim ve fotoğraflarla ortaya konmuştur.
Çalışma sonucunda aktarlarda adaçayı adıyla satılan bitkilerin 2 cinse ait 4 farklı takson (Sideritis
congesta P.H.Davis & Hub.- Mor., Sideritis caesarea H.Duman, Aytaç & Başer, Salvia fruticosa Miller ve Salvia sp.) olduğu belirlenmiştir. Labiatae familyasına özgü anatomik özellikler bu türlerde de karakteristik
olarak görülmüştür.
Sage is defined as the drog obtained from fresh or dried leaves of Salvia officinalis L. (Lamiaceae,
Labiatae) in Pharmacopoeias and monographs. However, in our country, mostly 2 genera belonging to
Labiatae family (Salvia L. and Sideritis L.) and species of these genera are known as sage. 88 Salvia and 44
Sideritis species grow naturally in Turkey.
In this study, we aimed to identify the herbal drugs sold under the name of sage in Ankara, and also to
determine their morphological and anatomical properties and determining whether they conform to
European Pharmacopoeia or not.
9 samples which sold under the name sage were taken from 5 different herbalists located in different
parts of Ankara. The samples were numbered and identified according to their morphological properties and
their morphological photographs were taken. Preparations of 9 different samples were examined under the
microscope and their characteristic features were determined, the differences between these species were put
forward by means of drawings and photographs.
As a result of study, it was determined that species that are sold in herbalist under the name sage
actually belonged to 4 different taxa belonging to 2 genera (Sideritis congesta P.H.Davis & Hub.- Mor.,
Sideritis caesarea H.Duman, Aytaç & Başer, Salvia fruticosa Miller and Salvia sp.). The anatomical
properties specific to Labiatae family were seen in these species as characteristic features.