Bazı zeytin çeşitlerinde su noksanlığı stresinde morfolojik- anatomik, fizyolojik ve gen ifadesi değişimlerin belirlenmesi
Özet
Birçok bitki türünde de olduğu gibi abiyotik stres unsurlarından kuraklık, zeytin
(Olea europaea L.) yetiştiriciliğinde de en önemli sınırlayıcı etmenler arasında
bulunmaktadır. Bu nedenle bitkilerin abiyotik stres faktörlerine karşı sahip oldukları
savunma mekanizmalarının aydınlatılması oldukça önemlidir. Bu kapsamda
gerçekleştirilmiş olan tez çalışmasında, ticari öneme sahip olan 4 farklı zeytin çeşidinde
(Ayvalık, Domat, Manzanilla, Kilis Yağlık) su noksanlığı koşullarında ortaya
çıkabilecek anatomik, morfolojik, fizyolojik ve gen ifadesi değişimlerinin araştırılması
amaçlanmıştır. Kendi kökleri üzerindeki 2 yaşlı zeytin fidanları 45 gün süre ile sulama
yapılmamış ve kuraklık stresinden sonraki 45 gün süre ile stres bitkileri yeniden
sulanmış ve zeytin çeşitlerinin kuraklık stresi sonrası gelişimleri incelenmiştir. Her
çeşidin yaprak dokularından her 15 günde bir örnekler alınarak, stoma sayısı ve çapı,
tüy sayısı ve çapı, yaprak oransal su içeriği, yaprak su potansiyeli ve Real-Time PCR
analizi yapılmıştır. Kuraklık stresine maruz kalan zeytin çeşitlerinde uygulama süresine
bağlı olarak birim yaprak alanındaki tüy sayısı ve yaprak su potansiyeli değişimleri
istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Dolayısıyla birim yaprak alanındaki tüy sayısı
ve yaprak su potansiyeli parametrelerinin kuraklık stresinin belirlenmesine yönelik
önemli bir parametre olduğu tespit edilmiştir. Tüm moleküler verilerin ortak
değerlendirilmesiyle DHN1, DHN6, OESDHN genlerinin ifadesinin çeşitlerin kuraklık
stresine karşı direnç kabiliyetlerinin değerlendirilmesinde bir moleküler belirteç olarak
kullanılabileceği belirlenmiştir.
Drought is thought to be one of the most important limiting factors in the cultivation of
olive (Olea europaea L.) as well as in many plant species. For this reason, elucidation
of plant defense mechanisms against environmental stress factors are a very important
issue. In this context, it was aimed to investigate the changes in anatomical,
morphological, physiological level and also ingene expressions in four commercial
olive cultivars (Ayvalik, Domat, Manzanilla, Kilis Yaglık). 2-years-old olive seedlings
with their own roots were not irrigated for 45 days and the stress plants were re-irrigated
for 45 days after drought stress and the development of olive cultivars after drought
stress was investigated. Each cultivar of leaf tissue each cultivar were collected
biweekly and the number and diameter of stomas, number and diameter of trichome,
leaf relative water content, leaf water potential were analyzed and also real-time PCR
exprements were conducted. For olive cultivars, the number of trichome and leaf water
potential changes per unit leaf area were found statistically significant under drought
stress condition. Therefore, number of trichome per unit leaf area and leaf water
potential were important parameters for the determination of drought stress. At the same
time,DHN1, DHN6, OESDHN genes were identified as useful workers for detection of
tolerance capability of olive cultivar against to drought stress conditions according to
the results obtained by analysis.