U CrB çift yıldızının dönem analizi

Abstract

Bu tez çalışmasında, Algol türü değişen yıldız olan U CrB’nin dönem değişimi irdelendi. Literatürde yüzyılı aşan bir zaman aralığına yayılmış minimum verilerine ek olarak Ankara Üniversitesi Kreiken Rasathanesi’nde elde edilen dört adet minimum zamanı da analizde kullanıldı. Gözlem verileri IRAF ve MYRaf programları kullanılarak indirgendi ve AVE programı kullanılarak minimum zamanları hesaplandı. Sisteme ilişkin dönem değişiminin analizi MATLAB programlama dilinde yazılan bir kod yardımıyla gerçekleştirildi. Minimum zamanlar kullanılarak çizilen O-C grafiği (i) kısa zaman aralıklarında farklı eğimlere sahip doğru parçalarıyla veya (ii) uzun zaman aralığında kolları yukarı yönlü bir parabol üzerine binmiş iki adet çevrimsel değişimle ifade edilebildi. Kısa zaman aralıklarında farklı eğimlere sahip doğru parçaları sistemde ani dönem değişimleri olduğuna işaret etmektedir. Uzun zaman aralığında kolları yukarı yönlü parabol üzerine binmiş çevrimsel yapısından U CrB çift yıldızının dönem değişimine etki eden üç adet mekanizma olduğu belirlendi. O-C grafiğinin parabolik karakteristiğinden küçük kütleli bileşenden büyük kütleli bileşene doğru kütle transferiyle dönemin düzgün olarak arttığı, sinüzoidal karakteristiklerinden ise çift sisteme dinamik olarak bağlı üçüncü cismin varlığı ve manyetik aktivite tespit edilmiştir.

In this thesis study, the period variation analysis of the Algol type binary star U CrB was performed. In addition to minima times spread over more than a century in the literature, four new minima times were also obtained at the Ankara University Kreiken Observatory. Observational data were reduced using the IRAF and MYRaf programs and minima times were calculated using the AVE program. The period analysis of the system were performed with the help of a code written in MATLAB programming language. The O-C graph plotted using the minimum times are represented by (i) a set of line segments having different gradients at short time intervals or (ii) two periodic variations superimposed on an upward parabolic segment at long time interval. A set of line segments having different gradients at short time intervals indicate abrupt period changes in the binary system. Using long time interval by the cyclic structures superimposed on an upward parabola, three mechanisms were determined affecting the period variation of U CrB. Secular change in the O-C behaviour of the system is attributed to the mass transfer from less massive star to the more massive component, while the cyclic changes are interpretted as the existence of a third body that is dynamically bounded to the system and magnetic activity.