Bitkisel biyolojik çeşitlilik ve genetik kaynaklarının sürdürülebilir kullanım stratejilerinin değerlendirilmesi
Özet
Biyolojik çeşitlilik ve tamamlayıcı unsuru olan genetik kaynakların koruma çalışmaları exsitu ve in-situ yöntemleri ile yapılmaktadır. Yöntemlerin uygulanması, yasal düzenlemeler çerçevesinde hazırlanan strateji belgeleri ile gerçekleştirilmektedir. Taraf olduğumuz uluslar arası sözleşmelerin getirdiği sorumluluklar ülkemiz biyolojik çeşitlilik ve genetik kaynaklar politikalarını etkilemektedir. Ayrıca, Türkiye'nin Avrupa Birliğine katılım müzakereleri de ülkemiz biyolojik çeşitlilik stratejilerini yönlendirmektedir. Bu nedenle, mevcut veri ve yasal mevzuat altında ülkemizin zengin biyolojik çeşitlilik ve genetik kaynaklarını ülke koşulları gözetilerek nasıl yönlendirebileceğimiz konusu gittikçe önem kazanmaktadır. Genel olarak; bu çalışma ülkemiz biyolojik çeşitliliği ve genetik kaynaklarının korunmasına yönelik tüm verilerini bir araya toplanmış ve ülkemiz açısından detaylı bir analizini sunmuştur. Spesifik olarak ise, biyolojik çeşitlilik, uluslararası sözleşmeler, anlaşmalar ve organizasyonlar, bitki genetik kaynakları koruma yöntemleri, AB ve Türkiye mevzuatı içinde biyolojik çeşitlilik ve bitki genetik kaynakları konuları irdelenmiştir. En önemli başlık ise Biyolojik çeşitlilik ve genetik kaynakların etkin korunması, kullanılması ve ekonomik değere dönüştürülmesine yönelik sürdürülebilir bir stratejilerinin belirlenmesine amaçlayan yapılan anket çalışmasıdır. Elde edilen anket verileri ile genetik kaynaklar potansiyelimizin değerlendirilebileceği bir strateji modeli önerilmiştir. Yapılan bu çalışmanın ülkemizin biyolojik çeşitlilik ve genetik kaynakları konusuna gelecek çeyrek yüzyıl için ışık tutması beklenmektedir.AbstractConservation of biological diversity and its complementary element `the genetic resources? have been studied by ex-situ and in-situ methods. Implementation of these methods has been done under the body of strategic documents developed by legal frameworks. The legal responsibilities that are derived from previously signed international agreements by Turkish Government affect biodiversity and genetic resources policies of our country. In addition, accession negotiations of Turkey to European Union have also give direction to our country?s strategies on biodiversity and genetic resources. Hence, it becomes more important how to operate Turkey?s rich biodiversity and genetic resources considering country conditions under the current data and legal framework. In general, current study combined all relevant data related to protection of biodiversity and genetic resources and analyzed them from the perspective of our country?s own sake. In particular, topics on biodiversity, international laws, agreements, organizations, conservation methods of plant genetic resources, biodiversity and genetic resources in Turkish and EU legislative frameworks has been studied in detail. The most important topic in the study, however; is the questionnaire study, which aims to reveal a strategic model regarding fine conservation on biodiversity and genetic resources, use and convert it into economic value. With the help of data obtained from questionnaire study, a strategic model to asses our potential was recommended. It is anticipated that results obtained from the current study will shed light on Turkish biodiversity and genetic resources work plan for a few decades.