Türkçede eylem-sonu konumunda bürün-sözdizim etkileşimi üzerine elektrofizyolojik bir inceleme
Özet
Bu tez çalışmasında, Türkçede eylem-sonu konumunda bürün-sözdizim etkileşiminin beyin yarıküreleri arasındaki nörofizyolojik işlemlemesi EEG tekniği kullanılarak incelenmiştir. Bu amaç doğrultusunda, çalışmada şu araştırma sorularına yanıt aranmıştır: (a) Türkçede eylem-sonu konumundaki kritik sözcük üzerinde sesbilimsel olarak odağın bozulması sonucu alanyazında bürünün temel etkisini gösteren Sağ Ön Negativite (RAN) Etkisi ve P800 potansiyeli Türkçede de görülmekte midir? (b) Kritik sözcük üzerindeki durum işlemlemenin bozulması sonucu sözdizimin temel etkisini gösteren Sol Ön Negativite (LAN) Etkisi, N400 ve P600 potansiyelleri oluşmakta mıdır? (c) Bürün-sözdizim etkileşimi yarıküreler arasında çift yönlü mü, yoksa tek yönlü mü işlemlenmektedir? (d) Bürünsel etki mi, yoksa sözdizimsel etki mi beyinde daha önce işlemlenmektedir? Tezin örneklem grubu, anadili Türkçe olan ve 18-35 yaş aralığındaki sağlıklı katılımcılardan oluşmaktadır. Ankara Üniversitesi Beyin Araştırmaları ve Uygulama Merkezi'nde toplanan verilerin elektrofizyolojik analizi olaya ilişkin potansiyeller çerçevesinde gerçekleştirilmiştir. Elde edilen bulgular, bürünün temel etkisinin ve sözdizimin temel etkisinin Türkçede de oluştuğunu ortaya koyarak, bürün-sözdizim etkileşiminin beynin her iki yarıküresinde de çift yönlü olarak işlemlendiğini göstermiştir. Türkçe açısından özgün sonuçlar içeren bu tez çalışmasında, ayrıca bürün-sözdizim etkileşiminde P800 potansiyeli gözlemlenmiş ve bu süreçte bürünün temel etkisinin sözdizim üzerinde yoğun bir etkisi olduğu bulgulanmıştır. Elde edilen sonuçlar, tezin temel araştırma sorusuna yanıt oluşturmuş ve bürünün sözdizimden önce işlemlendiğine ilişkin ilk bulgular ortaya konulmuştur.AbstractIn this study, the neuropsychological processing between hemispheres of prosody-syntax interaction in Turkish in post-verbal position is researched via using EEG. For this purpose, it is searched for an answer to following questions: (a) Are the Right Anterior Negativity (RAN) Effect and P800 potential also seen in Turkish post-verbal position for focus violation manipulated by phonology on the critical word which indicates the main effect of prosody? (b) Are the Left Anterior Negativity (LAN) Effect, N400 and P600 potentials observed on the critical word by case marking violation which shows the main effect of syntax? (c) Is the prosody-syntax interaction between hemispheres functioned by lateral or bilateral? (d) Is the prosodic effect or syntactic effect processed previously on brain? The sample group of thesis is composed of Turkish native speakers and healthy 18-35 age-matched participants. The electrophysiological analysis of data which is collected in Ankara University Brain Research Center is perfomed by event-related potentials. Findings is represented that the main effect of prosody and main effect of syntax are consisted in Turkish and exposed the bilateral functioning of prosody-syntax interaction between hemispheres. It is also found in study which involves distinctive results for Turkish that P800 potential is observed on prosody-syntax interaction and the intense impact of prosodic main effect on syntax is on this process. Results are found answer to main reseach question and the first findings are presented that prosody is processed before syntax.