Falih Rıfkı Atay (1893-1950)
Özet
Osmanlı İmparatorluğu’nun son yılları ile Cumhuriyet Tarihi’nin çok önemligelişmelerine yakından tanıklık etmiş olan Falih Rıfkı Atay, hem siyasetçi ve fikiradamı hem de gazeteci ve edebiyatçı kimliği ile özellikle ulus devlet inşasında etkinbir role sahip oldu.Falih Rıfkı, Şinasi ile birlikte başlayan halkın kendini ilgilendiren konulardabilgi sahibi olmasını sağlayarak, onu aydınlatmak amacıyla başlatılan kamuoyuoluşturma geleneğinin de bir temsilcisidir. Genç bir İttihatçı olduğu günden itibarenFalih Rıfkı, halkın belli konularda hassasiyetinin artması ve aydınlatılması amacıylayazılarını etkili bir araç olarak kullandı. Ziya Gökalp, Falih Rıfkı’nın düşünsel yapısıüzerinde en etkili olan fikir adamıdır. Gökalp’ın kültür ve medeniyet ayrımı gereksede Halka doğru görüşlerinin izdüşümlerini Falih Rıfkı’nın yazılarında görmekmümkündür.Milli Mücadele yıllarında Anadolu hareketini destekleyen Falih Rıfkı, ilkgünlerden itibaren Mustafa Kemal Atatürk’ün en yakınındaki isimlerden biri oldu.Atatürk’ün liderliğinde başlatılan ulus devlet inşasında Falih Rıfkı da sisteminkendini yeniden üretmesini sağlayan en önemli araçlardan biri olan basın üzerindensürece etkin bir şekilde katıldı. Kemalizm’in prensipleri doğrultusunda halkınmodernleşmesini sağlamak için yazılarını etkili birer propaganda aracı olarakkullandı.Türk toplumunun bilgili ve tecrübeli bir kadro tarafından yönetilmesigerektiğini düşünen Falih Rıfkı, toplumun her yönden yeniden inşasını zorunlugördü. Bu inşa sürecinin sağılık bir şekilde yürütülebilmesi için de tek partiyönetimini savundu. Türk demokrasisinin gelişmesi için de bir öncü kadronunzorunlu olduğunu düşünen Falih Rıfkı, o güne kadar tek partili rejimin devam etmegerekçesi olarak ortamın demokrasiye geçiş için uygun olmadığını vurguladı.AbstractFalih Rıfkı Atay, who had been witness to the last years of the OttomanEmpire and the most important Historical Developments of the Turkish Republic,partook actively in the act of building a nation state with his political, intellectual,journalist and literary identity.Making it possible for people to be informed on matters concerning themwith Şinasi, Falih Rıfkı was also a representative of the tradition to manufacturepublic opinion which had initially aimed to enlighten the public itself. From the veryday he became a young Ittihadist, Falih Rıfkı used his pen as an effective instrumentin order to enlighten the public and increase awareness on certain matters. ZiyaGökalp was an intellectual who had the most influence over the way Falih Rıfkıthought. Although Gökalp’s distinction between culture and civilization is required,it is possible to see a projection of the correct perspective over the Public in FalihRıfkı’s writings.Supporting the movements in Anatolia during the years of the NationalStruggle, Falih Rıfkı, from the very first days, was one amongst those closest toMustafa Kemal Atatürk. He was effectively involved in establishing a nation stateunder Atatürk’s leadership by making use of the press, a significant tool whichenabled the re-production of the system itself. He also used his writings as aneffective propaganda tool in order to modernize the people in accordance with theKemalist principles.Falih Rıfkı believed that the Turkish society should be governed by a wellinformed and experienced group of people and felt the act of re-organizationnecessary in every aspect society. He supported a one-party government for theprocess of development to be a healthy one. Feeling the necessity of a sophisticated,leading team for the advancement of the Turkish Democracy, Falih Rıfkı emphasizedthat environmental circumstances had not been appropriate for a transition todemocracy as grounds for supporting the continuance of a one-party regime.