Türkiye'de Gökkuşağı Alabalığı (Oncorhynchus mykiss Valdaum, 1792) işletmelerinin teknik ve ekonomik analizi
Özet
Bu araştırmada Türkiye'de etkinlik gösteren Gökkuşağı alabalığı {Oncorhynchus mykiss Walbaum, 1792) işletmelerinin yapısı, biyo-teknik ve ekonomik özellikleri ile performanslarının incelenmesi amaçlanmıştır, örnekleme uygulanarak, anket yöntemi ile 24'fl küçük, 8'i orta ve 8'i büyük ölçekli olmak üzere toplam 40 işletmeden 1996 üretim yılma ilişkin toplanan veriler; küçük, orta ve büyük ölçekli işletmeler ile Türkiye ortalaması olarak değerlendirilmiştir. Ülkemizdeki alabalık işletmelerinin %89,5'inde elektrik, %93,0'ünde ise telefon şebekesi bulunmaktadır. Ortalama kapasite kullanım oranı küçük, orta ve büyük ölçekli işletmelerde sırasıyla, %95,0, %89,5 ve %85,0 iken Türkiye ortalaması %94,0'dür. İşletme basma düşen ortalama havuz hacmi, küçük, orta ve büyük ölçekli işletmelerde sırasıyla, 1.275,5, 2.901,0 ve 11.818,0 m3, genel ortalama ise 1.754,0 m3' tür. Türkiye genelinde işletmelerin %93,0'ü kombine, %7,0'si ise besi işletmesidir. Türkiye genelinde alabalık işletmelerinde sağım döneminin Ekim ayında başlayıp, Nisan ayma kadar devam ettiği en yoğun dönemin ise Ocak ayı olduğu saptanmıştır. Ortalama yaşama oranı küçük ölçekli işletmelerde %41,0, orta ve büyük ölçeklilerde %48,0 olarak bulunurken, Türkiye genelinde ortalama yaşama oranı %42,0'dir. Türkiye genelinde işletmelerin ortalama su debisi 137,0 L/sn., ortalama su kullanım etkinliği ise 159,0 kg/L/sn'dir. Besi dönemi ortalama hasat yoğunluğu, ile ortalama yem dönüşüm oranı Türkiye genelinde sırasıyla 16,0 kg/m3 ve 1,57 olarak saptanmıştır. Türkiye genelinde gökkuşağı alabalığı işletmelerinde işletme başına düşen ortalama işgücü 3,1 adam- yıl, ortalama işgücü verimliliği ise 6.964 kg/adam-yıl'dır. Türkiye genelinde balık materyali, yem, daimi işgücü ve amortismanın toplam işletme giderleri içerisindeki payı sırasıyla %19,0, %40,0, %7,8 ve %2,9 olarak hesaplanmıştır. Küçük, orta ve büyük ölçekli işletmelerde alabalığın ortalama birim maliyeti sırasıyla 291 530, 247 860 ve 232 875 TL olarak saptanırken, Türkiye genelinde ortalama birim maliyet 284 790 TL'dir. Türkiye genelinde ortalama mali ve ekonomik rantabilite oranı sırasıyla %28,8 ve %29,3 olarak bulunmuştur. Abstract in this study. Sampling was applied and data belonging to 1996 production year were collected from 24 small, 8 medium and 8 large-scale farms. Collected data were processed respectively to compute the average values for small, medium and large scale farms and the sector as a whole. 89.5% of the Turkish trout farms have access to electricity and 93.0% are connected to telecommunication network. Average capacity utilization among small, medium and large scale farms are 95.0%, 89.5% and 85.0% respectively. The general average for capacity utilization in the sector is 94.0%. While the average volumes of rearing facilities (pond, raceways) in small, medium and large scale farms are 1, 275.5, 2,901.0 and 11,818.0 m3 respectively, the over all average in Turkey was found to be 1,754.0 m3. 93.0% of the Turkish trout farms have their own hatchery while 7.0% are only on-growing facilities. Spawning seasons starts in October and continues until April, with the peak observed in January. Average survival rate is 41.0% in the small scale farms and 48.0% in medium and large scale farms. The general average for survival rate is 42.0% in Turkish trout farms. In general, average water flow rate per farm and water utilization efficiency are 137.0 L/sec and 159.0 kg/L/sec respectively. Average harvesting density and feed conversion ratio were found to be 16.0 kg/m3 and 1.57 respectively in Turkish trout farms. Average number of staff per farm and labor productivity are 3.1 man-year and 6,964 kg/man-year respectively for the whole sector. Stocking material, feed, full-time labor and depreciation constitute 19.0%, 40.0%, 7.8% and 2.9% of the total production costs in Turkish trout farms respectively. Average production costs per kg of trout in small, medium and large scale farms are computed as 3.60, 3.05 and 2.90 US $ respectively, with the general average being 3.5 US $. Average profitability rate in Turkish trout farms was found to be 29.3 %.