Bazı yerel domates genotiplerinde farklı yöntemler kullanarak, domates lekeli solgunluk virüsü (tomato spotted wilt virus=TSWV)’ne dayanıklılığın ve genetik varyasyonun araştırılması
Özet
Domates, Solanacea familyasına ait dünyada ve ülkemizde yetiştiriciliği en fazla yapılan sebze türüdür. Bugün tüm dünyada domatesle ilgili ıslah çalışmalarında kullanılabilecek farklı kaynakların ortaya çıkarılması amacıyla araştırmalar devam etmektedir. Bu çalışmada, 52 farklı ilden toplanmış 76 adet yerel domates genotipi ile, 4 adet yurtdışı kökenli ve 8 adet yabani türe ait toplam 88 domates genotipi kullanılmıştır. Bu materyaller arasındaki varyasyon hem morfolojik, hem de moleküler olarak araştırılmıştır. Ayrıca yerel genotiplerin Domates Lekeli Solgunluk Virüsü (Tomato Spotted Wilt Virus, TSWV)’üne karşı herhangi bir dayanıklılık kaynağına sahip olup olmadıkları araştırılmıştır. Morfolojik ve moleküler verilere göre Kümeleme ve Temel Bileşen Analizleri gerçekleştirilerek dendogramlar ile iki ve üç boyutlu ölçeklemeler gerçekleştirilmiştir. Yerel genotipler içerisinde 6 (Mersin), 13 (Adana), 35 (Bilecik), 44 (Kırşehir), 50 (Kayseri), 54 (Eskişehir), 57 (Samsun), 58 (Tokat), 63 (Artvin TR), 67 (Ağrı) ve 75 (Siirt) no’lu örneklerin; varyasyonu yükselten genotipler olduğu tespit edilmiştir. TSWV’ye karşı bilinen dayanıklılık kaynağı olan Sw-5 geninin taranması çalışmasında ise tüm genotipler CAPS moleküler işaretleyicisi ile taranmıştır. Bunun yanı sıra, olası farklı dayanıklılık kaynaklarını belirleyebilmek amacıyla mekanik inokulasyonlar yapılarak tüm yerel genotiplerin hastalık etmenine karşı gösterdiği yanıtlar incelenmiştir. Çalışmalarda 76 yerel domates genotipinin yanında Sw-5 genini taşıyan LA 3667, Formula F1 ve S. peruvianum genotipleri dayanıklı kontrol olarak kullanılmış; ayrıca hassas kontrol olarak da BATEM domates hatlarından Hat-1 denemelerde yer almıştır. Yerel genotiplerin tümü, hastalık etmeni ile yapılan inokülasyonlar sonucunda simptom göstermiş, bu genotiplerin arasında TSWV’ye karşı dayanıklılığı sağlayabilecek bilinen ya da yeni ve farklı bir dayanıklılık kaynağı bulunamamıştır.Abstract Tomato-which belongs to solanacea family, is the most popular vegetable species in Turkey and in all around the world. Today, the studies for the purpose of exploring the different resources to be used in the improvement Tomato work are progressing. In this research, with 76 local tomato genotypes those were collected from 52 different provence, 4 foreign and 8 wild species, total 88 tomato genotypes were used. Both the morphological and the mollecular variations among these materials were investigated. Besides, the local genotypes were examined to explore if they have the source of any resistance to TSWV. According to the morphological and the mollecular data, Clustering and Principal Component Analysis with the dendograms, two and three dimensioned scalings were realized. Among the local genotypes, it was determined that accessiones; 6 (Mersin), 13 (Adana), 35 (Bilecik), 44 (Kırşehir), 50 (Kayseri), 54 (Eskişehir), 57 (Samsun), 58 (Tokat), 63 (Artvin), 67 (Ağrı) and 75 (Siirt) were increase variations. During the scanning study of Sw-5 gene’s- which is known to have the resource to resist to TSWV, all the materials were scanned by CAPS(Cleaved Amplified Polymorphic Sequence). In addition to these, to state the different possible resistance resources, the reactions of the whole local genotypes against the disease factor were examined by using the mechanical innoculations. During the studies, 76 local tomato genotypes and LA3667- which carries the Sw-5 gene, Formula F1 and Solanum peruvianum genotypes were used as the resistant controlls. Separately, as the sensitive controll, batem (west mediterranean agricultural researching institute) tomato lines Hat-1 were taken place. All the local genotypes had the symptoms eventually after the innoculations made by the disease factor. No resistance resource to TSWV or a new and different resistance resource could be found in these genotypes.