Doğal tetraploid Trifolium pratense L.'de in vitro organogenez
Özet
Tarımı tüm Avrupa ve Kuzey Amerika’da yaygın olarak yapılan çayır üçgülü (Trifolium pratense L.) doğal olarak Güneydoğu Avrupa, Anadolu’da bulunmaktadır. T. pratense yem ve tıbbi kullanımı olan bir bitkidir. T. pratense izoflavon karakterinde maddeler (fitoöstrojen) içermektedir. Bu nedenle hayvanlarda süt verimini artırmakta ve kadınlarda menopoz şikayetlerinin giderilmesinde kullanılmaktadır. Doğal tetraploid T. pratense ilk olarak Erzurum’da bulunmuştur. Bu çalışmada poliploidi nedeniyle tohum tutma ve sert tohum sorunları olan bitkinin mikroçoğaltım yolu ile üretilmesi amaçlanmıştır. Doku kültürü ortamı olarak MS (Murashige ve Skoog, 1962) ve PC-L2 (Phillips ve Collins,1979) ortamları ve BAP ve NAA hormonlarının çeşitli konsantrasyonları kullanıldı. Doğal tetraploid T. pratense bu ortamlardan PC-L2’ye daha iyi cevap vermiştir. En iyi kallus ve sürgün oluşturan eksplantın apikal meristem olduğu tespit edildi. Başarılı kallus oluşumu ve en fazla sürgün oluşumu yine apikal meristem eksplantlarında 2 mg/l BAP + 1 mg/l NAA konsantrasyonundaki PC-L2 ortamında elde edildi. 1 mg/l NAA içeren PC-L2 ortamında sürgünlü kalluslarda % 94.4 oranında köklenme oldu ve in vitro olarak, doğal tetraploid T. pratense’de organogenez gerçekleştirildi. Klon bitkilerin tarlaya aktarımı yapıldı.AbstractRed clover (Trifblium pratense L.), which is cultivated prevalently across all over Europe and North America is found naturally in Southeast Europe, Anatolia. T. pratense İs a plant which is used as feed and tor medical purposes, T. pratense contains izotlavon iikc substances (phytoestrogen). Therefore, it increases milk productivity in animals and relieves menapousal complaints in women. Natural tetraploid T. pratense has first been found İn Erzurum. This study aims the generation of the plant via micropropogation which has seed setting and hard seed prohlems due to polyploidy. MS (Murashige and Skoog, 1962) and PC-1.2 (Phillips and Collins, 1 979) are used as tissue culture media and various concentrations of BAP and NAA hormones have been used. Among all media, natural tetraploid T. pratense has best responded to PC-1.2. The best callus and shoot formation have been observed also in PC-L2 medium in apical meristem explanls İn the 2 mg/l BAP + I mg/l NAA concentration. In I nig/I NAA including PC-L2 media, % 94.4 rooting was nbserved for shoot formed calli and in vitro organogenesis has been realized in Ihe natural tetraploid T. pratense. Clon plants have been successively transferred to Held. 2005, 105 page Key Words: Trifolium pratense L.. organogenesis