Türkiye’deki Spalax leucodon cilicicus Mehely, 1909 ve Spalax leucodon anatolicus Mehely, 1909 alttürleri arasında genetik farklılıkların belirlenmesi
Özet
Türkiye’de Spalax cinsinin taksonomisi türler arasında gözlenen morfolojik benzerlikten dolayı halen karmaşıklığını korumaktadır. Bu çalışmada, allozim, RAPD-Pcr, sitogenetik ve morfometrik analizler kullanılarak, S. l. anatolicus ve S. l. cilicicus alttürlerine ait 15 kromozomal formda genetik farklılıkların seviyesi belirlendi. Anadolu’da yayılış gösteren S. l. anatolicus (17 populasyon) ve S. l. cilicicus (70 populasyon) alttürlerine ait 403 körfare örneği değerlendirildi. Bu örneklerde 28 gen lokusunda allozim çeşitliliği çalışıldı. S. l. anatolicus için iki 2n=36, 38 ve S. l. cilicicus için sekiz 2n=40, 52G, 52K, 54, 56G, 56B, 58, 60 farklı diploid kromozom değeri tanımlandı. Allozim analizi temel alınarak elde edilen genetik çeşitliliğin ortalama değerleri her iki alttürde de oldukça yüksek bulundu. Ortalama allel sayısı Na=1,230; % 5 önem düzeyinde polimorfik lokus oranı P%5=18,75; Heteroziotluk H=0,054; Shannon’un genetik çeşitlilik indeksi I=0,088 değerlerini gösterdi. Heterozigotluk değeri 0,003 (2n=36) ile 0,099 (2n=60 NF=82) arasında değişiklik gösterdi. Nei’nin genetik mesafe değeri, D=0,0053 ve 0,3434 arasında değişen değerler gösterdi. Ortalama Fiksasyon indeksi (FIS=0,706), populasyon seviyesinde heterozigotlukta önemli eksilme olduğunu gösterdi. Farklı kromozomal formlarda, farklı lokusların allel frekanslarının Hardy-Weinberg dengesinden saptığı belirlendi. Kromozomal formlar arasındaki allelik farklılaşmayı belirlemek için uygulanan Exact test sonucunda kromozomal formlar arasında allel frekanslarında önemli farklılıklar bulundu. Çalışılan 11 RAPD primerinde 160 polimorfik lokus belirlendi. Bu analiz sonucunda bütün kromozomal formlarda polimorfik lokusların oranı oldukça yüksek değer gösterdi (% 98,75). RAPD analizi sonucu elde edilen genetik farklılaşma değerleri allozim ve sitogenetik analizlerle elde edilen sonuçlara benzer bulundu. Bu çalışmada yapılan filogenetik analizlerin sonuçları, Batı Anadolu’da yayılış gösteren kromozomal formların, Anadolu’da yayılış gösteren diğer kromozomal formlardan farklı olduğunu gösterdi. Batı Anadolu’ya özgü kromozomal formlar ile diğer kromozomal formlar arasında genetik mesafe değerleri oldukça yüksek bulundu.