Travmatik yaşantıların psikolojik sağlığa etkisi: Travmanın türü, zaman yönelimi, dünyaya ilişkin varsayımlar ve ruminasyonlar açısından bir inceleme

Abstract

Bu çalışmada travmatik olaylara maruziyet ve psikolojik sağlık arasındaki ilişkide ruminasyon, zaman yönelimi ve dünyaya ilişkin varsayımlar değişkenlerinin aracı rolleri test edilmiştir. Ayrıca, travmatik olayın türünün algılanan olay etkisi üzerinde belirleyici olup olmadığı sorusu araştırılmıştır. Bu amaçlar doğrultusunda www.surveey.com aracılığıyla 207 katılımcıya ulaşılmıştır. Çalışma örneklemini oluşturan 149 kadın (%72) ve 58 erkek (%28) katılımcının yaş ortalaması 27.45’dir. Veri toplama aşamasında, katılımcıların genel özelliklerini belirleyebilmek için Demografik Bilgi Formu, ne türden olaylara maruz kaldıklarını öğrenebilmek amacıyla Travmatik Yaşantı Tarama Listesi, olaya ilişkin değerlendirmelerini değerlendirmek amacıyla Olayların Etkisi Ölçeği (OEÖ), olay sonrası yaşadıkları ruminasyonları belirlemek amacıyla Olay İlişkili Ruminasyon Envanteri (OİRE), zamana ilişkin algılarını belirlemek amacıyla Zimbardo Zaman Perspektifi Envanteri (ZZPE), dünyaya ilişkin varsayımlarını öğrenebilmek amacıyla Dünyaya İlişkin Varsayımlar Ölçeği (DİVÖ) ve psikolojik belirtilerini değerlendirmek amacıyla Kısa Semptom Envanteri (KSE) kullanılmıştır. Çalışma sonuçları, olay türünün ve olayın üzerinden geçen sürenin olay etkisi üzerindeki temel etkilerinin değil, ortak etkilerinin anlamlı olduğunu göstermektedir. Katılımcıların psikolojik semptomları ile ZZPE’nin alt boyutları olan şimdi-hazcı, gelecek ve DİVÖ’nin alt boyutları olan şans ve kontrol dışında tüm değişkenler anlamlı ilişki göstermektedir. Travmatik yaşantılar ve psikolojik sağlık arasındaki ilişkide geçmiş olumlu, geçmiş olumsuz zaman yönelimleri ile kendilik ve rastlantısallık varsayımlarının aracı rolleri olduğuna ulaşılmıştır. AbstractIn recent study, meadiator role of rumination, time perspective and world assumptions were tested in the relationship between being exposed to traumatic events and psychological health. In addition, the question of whether type of traumatic events make a difference on perceived impact of events or not is investigated. With the aim of this purposes, 207 participants are reached through www.surveey.com. The sample consisted of 149 females (%72) and 58 males (%28) whose mean age was 27.45. The research instrument contained a Sociodemographic Information Form, Traumatic Events Scan List, Impact of Event Scale-Revised (IES-R), Event Related Rumination Inventory (ERRI), Zimbardo Time Perspective Inventory (ZTPI), World Assumptions Scale (WAS) and Brief Symptom Inventory (BSI). According to results, type of the event and the time passed after event do not have a main effect while participants interpreting the impacts of events. On the other hand, these two variables together, had a interaction effect on impacts of events. The correlelation results yielded that all subscales, except from present hedonistic, future in ZTPI and luck, controllabity in WAS, had a significant relationship with psychological symptoms. Past positive, Past negative time perspectives and self-worth, randomness world assumptions found to have a mediator role in the relationship between trauma experience and psychological health