Otizm ve özgül öğrenme güçlüğü tanısı almış çocukların sağlıklı kardeşlerinin psikolojik uyumu, kardeş ilişkileri ve algıladıkları anne kabul- reddi
Özet
Engelli kardeşe sahip bir çocuğu, kardeşinin tanısı ve bu tanının gerektirdiğibakım, kardeşine ebeveynleri tarafından ayrılan fazla zaman ve çaba, kardeşinindavranışları ve ebeveynlerine ilişkin algıladığı kabul-red önemli ölçüdeetkileyebilmektedir. Bu bağlamda otizm ve özgül öğrenme güçlüğü tanısı olankardeşe sahip çocuklarda psikolojik uyum, anneye ilişkin algılanan kabul-red vekardeşlerle olan ilişkilerin incelenmesi ilgili alanyazına katkı sağlarken aynı zamanda bu değişkenlerin ilişkisinin yönü ve gücü hakkında bilgi verebilir. Bu araştırmanın temel amacı otizm ve özgül öğrenme güçlüğü tanısı bulunan çocukların, herhangi birgelişimsel, psikiyatrik, nörolojik bozukluğu bulunmayan sağlıklı kardeşlerininpsikolojik uyumu, kardeş ilişkileri ve annelerine ilişkin algıladıkları kabul–reddüzeyinin incelenmesidir. Bu araştırma, mevcut durumu sorgulayan betimsel biraraştırmadır. ilişkisel tarama modeline dayanarak bu araştırma gerçekleştirilmiştir. Katılımcıların tamamı amaçlı örnekleme yöntemiyle seçilen, Ankara ve izmirillerinde yaşayan, ya engelli bir kardeşe (otizm ya da özgül öğrenme güçlüğü teşhisiolan) ya da sağlıklı kardeşe sahip 9-17 yaş arası 138 katılımcıdan oluşmaktadır.Veriler, Çocuk/Ergen Ebeveyn Kabul-Red/ Kontrol Ölçeği Anne Formu, Çocuk Kişilik Değerlendirme ÖlçeğiveKardeş ilişkileri Anketi aracılığıyla toplanmıştır veverilerin çözümlemeleri SPSS 14.00 paket programı kullanılarak yapılmıştır.Verilerin analizinde çok yönlü varyans analizi (MANOVA), Pearson korelasyonanalizi ve regresyon analizi kullanılmıştır. Ölçeklerin uygulanması 40-45 dakika arasında değişmiştir.Katılımcıların cinsiyetlerine göre kızların annelerini daha reddedici olarakalgıladıkları, erkeklerin psikolojik uyumlarında düşmanlık ve olumsuz öz yeterliğianlamlı biçimde daha yoğun yaşadıkları ve kardeşleri ile ilişkilerini de daha çatışmalı103olarak niteledikleri bulunmuştur. Katılımcıların kardeşlerinin tanı durumuna göreanne kabulünde sıcaklık, ihmal, kontrol boyutu anlamlı bir şekilde farklılaşmaktadır.Ayrıca, katılımcıların kardeşlerinin tanı durumuna göre kardeş ilişkilerindekisıcaklıkları, rekabet etmeleri, kendilerini konumlandırmaları ve çatışma yaşamadurumları anlamlı bir şekilde farklılaşmaktadır.Bu çalışma, klinik alanda engelli çocukların kardeşleriyle ilgili yapılacakkardeş çalışma gruplarına yönelik, kardeşlerin nelere ihtiyaç duyduğunu belirlemesibakımından geliştirilecek programlar ve yerel veri sağlaması bakımından katkısağlayabilecek bir çalışma olarak düşünülebilir. Abstract Family that has been characterized as the smallest and most essential unit ofthe society is a structure where the first learnings about the community life have beengained. The children who have siblings with disabilities can be affected by theirsiblings‟ diagnosis, care requires for the diagnosis, time and effort of parents that isspent for the disabled siblings. Also children can be affected by siblings‟ behaviors.In regard to this context, it has been investigated maternal acceptance and rejectionperception, sibling relationships, and psychological adjustment of children who havesiblings with learning difficulties and autism. By doing this research, it is aimed toboth contribute related literature and revealed the direction and strength ofcorrelations between mentioned variables.The main purpose of this study is to examine sibling relationships,psychological adjustment and perception of maternal acceptance and rejection ofhealthy children who have siblings with disabilities and children with nodevelopmental disabilities whose siblings have.This descriptive study examinesexisting situation and relied on relational screening model. The sample of the studywas consisted of children who are between the age 9-17, living in Ankara and izmirwere recruited to the study. All participants have either a sibling with disability(Autism or Learning Difficulties) or a healthy sibling. The data was collected by viaParental Acceptance Rejection Questionnaire/Control form, Personality AssessmentQuestionnaire for children, and Sibling Relationship Questionnaire. Participantsanswered the questionnaires approximately in 40-45 minutes. All analyses werecarried out using SPSS version 14.0. In the analyses, a two-way MANOVA, PearsonCorrelational Analysis and regression analyses were used.105It was found that girs reported perceiving more rejection from their mothersthan boys, boys reported more hostility and negative self competence than girls.Boys had more conflicted relationships with their siblings than girls.It has been found a significant difference between sibling diagnosis(autism/learning difficulties) and perceived warmth in maternal acceptance, neglectand control. Also, the diagnosis and sibling relationships questionnaire total scoreare significantly differ from each other. Finally, it has been revealed that according tothe diagnosis of siblings, perceived warmth between siblings, competence, havingconflicting situations significantly differ.This study can be useful for applied purposes as well as having a value interms of theoretical explanations. For clinical area, it can be instructive whenassessing needs of children with sister or brother with disabilities and/or developingsibling study groups. It also serves as a local data resource.