Zeytinde aşı uyuşmazlığının histolojik ve biyokimyasal olarak belirlenmesİ
Göster/ Aç
Yazar
AZIMI, Mahmoud (Yazar)
ÖZKAYA, Mücahit Taha (Tez Danışmanı)
Üst veri
Tüm öğe kaydını gösterÖzet
Gemlik zeytin çeşidi ile çok farklı ekolojilerde kurulan bahçelerde yaşanan sorunlar nedeniyle üreticilerden çevirme aşısı ile çeşit değiştirme talepleri gelmeye başlamıştır. Zeytin çeşitleri arasında aşı uyuşması konusunda sorun yaşanmadığı bildirilmiş olduğu halde, daha önce Gemlik üzerine yapılan üretim veya araştırma esaslı aşılamalarda gecikmiş aşı uyuşmazlığı belirtileri olabilecek; aşı yerinde gözlenen şişkinlikler ile çeşitte meydana gelen gelişme zayıflığı, çevirme aşısı için tavsiye bekleyen üreticilere bir öneride bulunmayı zorlaştırmıştır. Bu çalışmada, Gemlik anacı üzerine aşılanan Ayvalık, Domat, Gemlik, Memecik, Nizip Yağlık ve Sarı Ulak çeşitleri incelenmiş ve uyumlu veya uyuşmaz kombinasyonlar belirlenmiştir. Aşı tutma oranının Memecik zeytin çeşidinde %77 ile en yüksek, Gemlik çeşidinde ise %48 ile en düşük olduğu görülmüştür. Histolojik incelemelerin iki yıllık sonuçlarına göre tüm aşı kombinasyonlarında (Gemlik, Ayvalık, Domat, Memecik, Sarı Ulak ve Nizip Yağlık) aşı bölgesinde; aşılamadan üç ay sonra kambiyum hücreleri, altı ay sonra ise iletim demetleri ve sklerenkima hücreleri oluşmuştur. Ancak Gemlik üzerine aşılı Ayvalık, Domat ve Nizip Yağlık kombinasyonlarında bu sürecin daha yavaş ilerlediği tespit edilmiştir. Bu farklılaşma süreci muhtemelen yara yüzeyindeki nekrotik bölgelerden salınan fenolik maddelerce yavaşlatılmıştır. Ayrıca Ayvalık, Domat ve Nizip Yağlık kombinasyonlarda aşılamadan 3, 6 ve 12 ay sonra, hava ceplerinde, geniş bir alanda farklılaşmamış parankimatik hücrelerinin bulunduğu tespit edilmiştir. Bu da dokular arasındaki bağlantının zayıflamasına ve kuvvetli bir rüzgâr ile aşı bölgesinde hasar oluşabilmesine veya aşı yerinden kırılabilmesine neden olabileceği ön görüsünü güçlendirmektedir. Fenolik bileşikler incelendiğinde ise özellikle 4-Hidroksifenilasetik asit, Vanilik asit ve Ferrulik asit miktarlarının uyuşmaz olabileceği belirlenen Ayvalık, Nizip Yağlık ve Domat zeytin çeşitlerinin kalemlerinde yüksek seviyede olduğu belirlenmiştir. Sonuç olarak 2006 yılından itibaren dikimi artan ve yaygınlaşan Gemlik zeytin çeşidinde daha sonra yaşanan bazı sorunlar (verim ve kalite) nedeniyle yapılmak istenen çeşit değiştirme işlemlerinde bazı çeşitlerde (Ayvalık, Domat ve Nizip Yağlık) aşı uyuşmazlığı riski dikkate alınmalıdır.AbstractGemlik cultivars had been planted in different ecology in Turkey and when the growers had started to focus with some problems on yield and quality, they would like to make top-working and change it with local varieties. Although according to literature there is no problem for grafting compatibility between cultivars, it was so difficult to give advice the growers for top-working because of some evidences for grafting incompatibility on Gemlik cultivar. Such as some malformations in grafting point, slow growing of scion. In this study the grafting combinations of some cultivars. (Gemlik, Ayvalik, Domat, Memecik, Sari Ulak and Nizip Yaglik) on Gemlik cultivar were examined and compatible cultivars were defined. The retention rate of grafting highest with 77% in Memecik cultivar, and in Gemlik cultivar was found to be the lowest with 48%. According to the results of histological studies for two years, new cambium cells were initiated in first three months and vascular bundles and sclerenchyma cells were initiated in six months. However this process was developed very slowly for the grafting combinations of Ayvalik, Domat and Nizip Yaglik with Gemlik (as a rootstock). On the other hands large amount of undifferentiated parancymatic cells were also determined in the air pockets of these last three combinations in 3, 6 and 12 months after grafting. When phenolic compounds are analyzed, especially high levels of 4- hydroxyphenylacetic acid, vanillic acid and ferrulic acid content were determined in Ayvalik, Nizip Yağlik and Domat olive cultivars as incompatible combinations. As a result; we should taken into account the risk of grafting incompatibility in some olive cultivars as Ayvalik, Domat and Nizip Yaglik for grafting on Gemlik rootstocks.