Bal arısı (Apis mellifera L.) erkek arılarının üreme özelliklerinde yaşa bağlı değişim
Özet
Erkek arı üreme organlarının ağırlık ve boyutlarının yaşa bağlı değişimi üzerine fazla bilgi bulunmamaktadır. Diğer yandan, yaşlanmanın erkek arılarda sperm sayısını ve sperm canlılığını etkileyip etkilemediği üzerine bildirişler tartışmalıdır. Bu çalışma; (1) cinsel olgunlaşma sırasında ve sonrasında erkek arıların üreme organlarının ağırlık ve boyutlarında meydana gelen değişiklikleri belirlemek ve (2) sperm sayısı ve sperm canlılığında yaşa bağlı bir değişiklik olup olmadığı sorusuna yanıt bulmak amacıyla yürütülmüştür. Kafkas ırkından (A. m. caucasica) güçlü 3 koloni erkek arı yetiştirmek için düzenlenmiştir. Yetiştirilen erkek arılar ergin çıkışlarında markalanmış ve kolonilerine geri verilmişlerdir. Erkek arılar 0, 3, 6, 9, 12, 18, 30 ve 40 günlük yaşlara ulaştıklarında testisler, seminal keseler ve mukus bezlerinin ağırlık ve boyutlarını ölçmek için disekte edilmişlerdir. On iki, 18, 30 ve 40 günlük yaştaki erkek arıların seminal keselerinde sperm sayısı ve sperm canlılığı saptanmıştır. Farklı yaşlardaki erkek arıların testislerinin (P < 0.01) ağırlık ve uzunluklarında, seminal keselerinin (P < 0.01) ve mukus bezlerinin (P < 0.01) ağırlık, uzunluk ve alanlarında önemli farklılıklar saptanmıştır. Testislerin ağırlığı ergin çıkıştan 9. güne kadar belirgin şekilde azalırken, 12 günlük yaştan 40 günlük yaşa kadar önemli bir azalma olmamıştır. Seminal keselerin ağırlık ve uzunluğu ergin çıkıştan 6 günlük yaşa kadar artmıştır. Altı ile 18 günlük yaş arasında seminal keselerin ağırlık ve uzunluğu dereceli olarak azalmıştır. Mukus bezlerinin ağırlık ve uzunluğu ergin çıkıştan 9 günlük yaşa kadar artmış, 9 ile 30 günlük yaş arasında ise dereceli olarak azalmıştır. Sperm sayısı (ortalama = 10.8 milyon) ve sperm canlılığı (ortalama = %98.3) bakımından erkek arı yaş grupları arasında önemli bir farklılık saptanmamıştır (P > 0.05). Sonuç olarak, seminal keselerin ağırlığı ve mukus bezlerinin ağırlık ve boyutu sadece cinsel olgunlaşma sürecinde değil, cinsel olgunlaşma sonrasında da değişmektedir. Sperm sayısı ve canlılığı ise erkek arıların yaşlanmasına bağlı olarak değişmemektedir.Abstract There is not much information on the age dependent variation in reproductive organs of drones in terms of weight and size. On the other hand, the reports on whether the aging affects the sperm number and viability in drones are controversial. This study was conducted (1) to determine the variation in weights and sizes of reproductive organs of drones during and after sexual maturation periods and (2) to answer the question whether the number and viability of sperm in drones change with age. Three full-strength Caucasian honeybee colonies (A. m. caucasica) were arranged for drone production. The drones at emergence were individually marked with paint marker and then introduced into their colonies for future measurements. The drones were dissected for the weight and size measurements of testes, seminal vesicles and mucus glands when they were 0, 3, 6, 9, 12, 18, 30 and 40 days old. The number and viability of sperm in seminal vesicles of drones were determined at the age of 12, 18, 30 and 40 days. There were significant differences in weight and length of testes (P < 0.01), weight, length and area of seminal vesicles (P < 0.01) and mucus glands (P < 0.01) of drones at different ages. The weight of testes decreased noticeably from emergence through 9th day, whereas any significant decrease did not happen at period between 12 and 40 days. The weight and length of seminal vesicles increased from emergence through 6th day. A gradual decrease in the weight and length of seminal vesicles also happened during the period between 6th and 18th days. Mucus glands gained weight and length from emergence through 9th day. The weight and length of mucus glands decreased gradually during the period between 9th and 30th days. There were no significant differences in number (mean = 10.8 million) and viability (mean = 98.3%) of sperm between drone age groups (P > 0.05). In conclusion, the weight of seminal vesicles and the weight and size of mucus glands change not only during sexual maturation period but also after sexual maturation. The number and viability of sperm did not change significantly with increasing age of drones.