Yunan İdaresinde Gümülcine Müftülüğü ve Hafız Hüseyin Mustafa Efendi
Özet
Bu çalışmada, Batı Trakya’daki müftülük kurumu ve hukuki statüsü, 10.Gümülcine Müftüsü Hafız Hüseyin Mustafa Efendi’nin hayatı ve müftülük kurumuna katkıları ile onun özelde Gümülcine’ye, genel de Batı Trakya’ya olan hizmetleri ortaya konmaya çalışılmıştır.Çalışmanın ilk bölümünde Batı Trakya bölgesinin tarihî ve coğrafî konumlarına değinilmiş, daha sonra II. bölümde müftü ve müftülük kavramları tanımlanarak, Batı Trakya’daki müftülük kurumunun ikili ve uluslararası anlaşmaların resmî belgelerle kazandığı hukuki yapısı hakkında bilgiler verilmiştir. Tezin III. bölümünde Yunan idaresi döneminde Gümülcine Müftülüğü; tarihçe, işleyiş ve görev yapan müftüler çerçevesince açıklanmaya çalışılmıştır. Gümülcine Müftülüğü’nün, resmi antlaşma ve protokollerin varlığına rağmen azınlığın yönetiminde değil de Yunan Devleti idaresinde olması, Azınlık Türklerini oldukça rahatsız eden bir unsur olmuştur. Çalışmada Gümülcine müftülerinin, Batı Trakya Türklerinin uluslararası antlaşmalarca kazanılan hakların, azınlığa karşı yapılan insan ve azınlık haklarına karşı mücadelesi de tarihi seyir içinde anlatılmıştır.Çalışmanın IV. bölümünde müftülük kurumunun günümüzde karşılaştığı problemlere ile “müftülük seçimi” konularına değinilmiş, “Müftünün Hâkim Statüsü” konusu bütün boyutları ile irdelenmiştir. Tezin V. bölümünde, 10. Gümülcine Müftüsü Hüseyin Mustafa Efendi’nin hayatı, müftü olarak atanması ve müftülük çalışmaları, Batı Trakya’daki eğitime katkıları, vakıflar konusundaki tasarrufları ile Yunan Devleti ile ilişkileri ortaya konarak Batı Trakya Türk Toplumu’na yapmış olduğu hizmetleri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Çalışmada, genelde tüm Batı Trakya’da, özelde Gümülcine’de müftülük kurumunun azınlığın varlığını sürdürmesi açısından da önemli bir konuma sahip olması sebebiyle, müftülük konusunun Türkiye-Yunanistan arasında daimî olarak hassas bir nokta olması göz önünde bulundurularak Gümülcine Müftülüğü ile diğer bölge müftülüklerinin Yunan Devleti ile yaşadıkları problemler teşhis edilmiştir.Bölgedeki “müftülük” ve “müftü seçimi” sorunu hâlâ çözülememiş olup, bu araştırma bölgedeki müftülük müessesini ve üstlendiği siyasi rolleri ayrıntılı bir biçimde anlatması sebebiyle de hayli önemlidir.