Kant ve Levinas Etiğinde Özgürlük Kavramı Üzerine

Abstract

Kant ve Levinas etiğinde özgürlük kavramı, “etik temeller”e dayalıolarak “olması gerekenler” üzerinden ele alınmıştır. Kant etiğindeözgürlük, aklın genel yasa koyuculuğu içinde, Kendi’siyle özdeş birBen’in otonomisine dönüşmüştür. Levinas etiğinde ise özgürlük,Öteki’yle karşılaşma anında akıl ve bilincin devre dışı kaldığı yollu kabulnedeniyle Ben’in Öteki’ye yaderkliği olarak ele alınmıştır.Ne var ki, özgürlüğün otonomi ya da yaderklik olarak görülmesi,Öteki karşısında Kendi’nin ya da Ben karşısında Öteki’nin kaynak olarakgörülmesinin sonucudur. Ben ve Öteki arasındaki farklılıkların kaynağı,maddi-toplumsal ilişkilerdir ve bu tür bir kaynak düşüncesi, özgürlükkavramını otonomi/yaderklik ikilemine düşmekten kurtarır. Kantetiğinde ise özgürlük, kaynak olarak kabul edilen Kendi’nin, istemeyeilişkin genel yasa koyma özelliğine bağlanmıştır. Levinas etiğinde iseözgürlük, Ben’in Öteki’ye karşı sorumlulukları hakkında onu Ötekikarşısında yalnız ve çaresiz bırakmıştır. Fakat, etik temelli bir özgürlükkavramı ortaya koymada bu iki etiğin eleştirisi, önemli birtakım hareketnoktaları sunmaktadır.