| dc.description.abstract | Bir yüzyıla yakın biribirinden uzak düşmüş, Türkiye Türkleri ile Azerbaycan Türkleri arasında iletişimsizlik sosyal ve kültürel etkilenmeden dolayı, dilde birtakım farklılıklar ortaya çıkmıştır. Aynı kökene dayanan bir dilin kolları arasında zamanla meydana gelen ses, şekil farklılıkları ile anlam ayrılıkları bir araştırma konusudur. Bir fiilin Türkiye Türkçesindeki anlam çeşitliliğini Azerbaycan Türkçesinde göremememiz veya Azerbaycan Türkçesindeki anlam çeşitliliğine Türkiye Türkçesinde rastlamayışımız bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Bir yandan tarihi dönemlere bağlı kalarak anlamda çeşitlilik ortaya çıkarken, başka yandan tercüme yoluyla bazan da anlam anlam genişlemesiyle iki lehçe arasında farklılıklar görülmüştür. Bu bakımdan çalışmamız da bu farklılıklar çerçevesinde ele alınmış ve 100 fiil tespit edilerek, her iki dil grubu içinde bu 100 fiil arasında ses, şekil anlam bakımından farklılık gösterenlere ağırlık verilmiştir. Bu çalışmayı hazırlarken kök, yapı bakımından Türkçe olan fiilleri seçtim. Aralarında Moğolca olanlar da vardır. Bu çalışmada sözlüklerden ve çeşitli metinlerden seçtiğim fiilleri ayrı ayrı fişledim, anlamlarını tespit ettim. Aynı fiilin iki lehçeye ait olan anlamlarını ve örneklerini yan yana getirerek aradaki anlam farklarını çıkardım. Bunların yapısını, kökenini, ağızlardaki kullanışını, anlamlarını karşılaştırdım. Ağızlara kadar inmemin bir amacı vardı. O da her iki lehçe arasında ağızlarda kalan ortaklığı tespit etmekti. Bu karşılaştırma sonucu görülüyorki, hem Türkiye Türkçesinin hem Azerbaycan Türkçesinin yazı dili ve ağızlarında ortak kullanılan fakat farklı anlam ifade eden 36 fiil vardır. Bu fiillerin dışındaki 8 fiil Azerbaycan Türkçesinin hem yazı dili, hem ağızlarında Türkiye Türkçesinin ise yalnız ağızlarında ortak kullanılmaktadır. Bu çalışmada varılan başka bir sonuç genel olarak temel anlamların her iki Türkçede ortak olduğudur. Ancak bu iki dil arasında anlamlardaki farklılaşmanın iletişimsizlikten ileri gelmesinin tarihi süreçle de ilgisi vardır. Bir başka sebep de bu Türkçelerin başka diillerin etkisi altında kalması olup başkalaşma coğrafi konumdan da kaynaklanmaktadır. Tezimin ortak yazı dili, aynı kaynağa dayanan Türk Dillerinin birbirine yaklaştırılması gibi çalışmalara katkısının olacağını umuyorum. | |
