Okul öncesi çocuklarda bağlanma örüntüsünün kişilerarası problem çözme ve açık bellek süreçlerine etkisi
Özet
Baglanma, yasamın en erken evresinde, bebek ve bakım veren iliksisi baglamında gelisen, agırlıklı olarak, dogumdan sonraki ilk yıl içinde, birincil baglanma iliskisindeki tekrar eden deneyimler dogrultusunda nörobiyopsikolojik bir gelisim izleyen yasamsal bir olusumdur. Bu olusum sürecinde gelisen ve bebek-bakımveren iliskisinin niteligine göre sekillenen baglanma örüntülerinin, sag orbitofrontal korteksde, örtük-islemsel bellekte barınmakta olduguna ve kisinin duygudurum düzenlemesini, stresle basetme kapasitesini ve bilgi isleme süreçlerini etkiledigine inanılmaktadır. Bu arastırma, bebeklik baglanma örüntülerinin, kisilerarası problem çözme yollarını, etkileyip etkilemedigini ve ilk yılın sonunda gelismeye baslayan açık bellek süreçleri üzerinde bir rolü olup olmadıgını incelemek amacıyla yapılmıstır. Üç farklı SED’den gelen, okulöncesi egitimdeki 5-6 yas grubu 77 çocuk ile yürütülen bu arastırmada, temel olarak baglanma biçimi ölçümü, kisilerarası stresli durumlara iliskin, problem çözme davranıs ölçümleri ve farklı boyutlarda bellek ölçümleri yapılmıstır. Bu ölçümler için, Baglanma Öykü Tamamlama Testi (Cassidy, 1988; Uluç, 2005), Çocuklar için Bellek Ölçegi (Cohen, 1997; Tekok-Kılıç ve Elmastas-Dikeç, 2001) ve bu arastırma için gelistirilen Problem Çözme Öykü Tamamlama Ölçümü ile _liskisel Problem Çözme Ögretmen Gözlem Formu kullanılmıstır. Bulgular, hem kisilerarası problem çözme davranısı hem de bellek performansı yönünden güvenli baglananlar ile güvensiz baglananlar arasında anlamlı farklar ortaya koymustur. Kisilerarası stres içeren problematik durumlarda, güvenli baglananlar, girisken-pozitif basetme yollarını seçerken, güvensiz baglananlar çekingen ya da saldırgan basetme yollarına basvurmuslardır. Bellek testlerinden elde edilen bulgular da, sözel bellek görevlerinde güvenli baglananlar lehine anlamlı farklılıklar ortaya koymustur. Sonuçlar, örtük bellekte depolanan baglanma örüntülerinin, birbiriyle yakın iliski içinde olan stresle basetme ve açık bellek sistemlerini nörobiyopsikolojik düzlemdeki gelisimleri üzerinden etkiledigi varsayımını güçlendirmistir. Bulgular arastırmanın sınırlılıkları çerçevesinde tartısılmıs ve gelecek arastırmalara yönelik öneriler sunulmustur.