Şihâbeddin sühreverdî hayatı eserleri ve tasavvuf anlayışı
Özet
Sühreverdî, XII. yüzyılda yaşamış, büyük bir mütefekkir ve mutasavvıftır. Devrin en önemli ilim ve fikir merkezi olan Bağdat’ta medrese müderrisliği yapmıştır. Amcasının adına nispet edilen Sühreverdiyye tarikatının kurucusu olarak da kabul edilen Sühreverdî, bu tarikatın usul ve âdâbını tespit etmiş ve yaygınlaşmasını sağlamıştır. Sühreverdî, sayesinde bu tarikat başta Irak, Hindistan, İran ve Anadolu’da müntesipler bulmuştur. Bu çalışmamız, bir giriş ve iki ana bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında; Sühreverdî’nin yaşadığı dönemin sosyo-kültürel yapısını, dini, siyasî ve ilmî durumunu incelemeye çalıştık. Birinci bölümde; Sühreverdî’nin hayatı, kişiliği, şeyhleri, halîfeleri ve eserleri ele alınmıştır. Sühreverdî’nin hayatını ise tasavvuf öncesi hayatı, soyu, ailesi, doğum tarihi, tasavvufa intisabı, şeyhleri, halîfeleri, vefatı ve kabri başlıkları altında inceledik. Sühreverdî’nin eserleri tek tek incelenmiş, kütüphanelerimizdeki nüshalarına işaret edilmiştir. İkinci bölümde ise; Sühreverdî’nin tasavvufî görüşleri ele alınmış, tasavvuf felsefesinin çeşitli konuları üzerinde durularak gerekli değerlendirmeler yapılmıştır. Bu bölüm de kendi arasında beş kısma ayrılmış; birinci kısımda, temel tasavvufî kavramlar, ikinci kısımda bilgi nazariyesi, üçüncü kısımda insan ve değeri, dördüncü kısımda haller ve makamlar, beşinci kısımda tasavvufî uygulamalar ve seyr ü sülûk kavramları incelenmiştir. Biz bu çalışmamızda Sühreverdî’nin düşünce dünyasını incelemeye çalıştık. Gördük ki, üstün bilgisi ve konulara vukûfiyeti sayesinde Sühreverdî, tasavvuf felsefesi açısından anlaşılması güç ve zor meseleleri bile, halkın anlayacağı bir seviyeye indirmiştir. Böylece toplumun her kesimine düşüncelerini kolaylıkla ulaştırabilmiştir.