H.963/ M.1556 TARİHLİ MUFASSAL TAHRİR DEFTERİNE GÖRE BOZOK SANCAĞI’NIN EKONOMİK VE DEMOGRAFİK YAPISI
Abstract
Bu çalışmada H.963/M.1556 tarihli Mufassal Tahrir Defterine göre Bozok Sancağı'nın ekonomik ve demografik yapısını ele almaya çalıştık. Bozok bölgesi eski çağlardan beri insanların yoğun bir şekilde yerleştikleri bir yer olmuştur. XV. yüzyıldan önce bölge Moğollar tarafından da iskan edilmiştir. Bu arada Bozok önce Danişmendliler ve Selçuklular olmak üzere Eretna, Kadıburhaneddin ve Dulkadirli Beyliklerinin hakimiyetinde kalmıştır. 1520'lerde Osmanlı idaresi altına giren bölgeye Türkmenlerin gelerek yerleşim birimleri kurmaları, XV. yüzyıl ortalarına doğru bölgeye gelen ve ancak XVI. yüzyıl başlarından itibaren daimi yerleşim yerleri oluşturan Dulkadirli Türkmenlerin sayesinde mümkün olabilmiştir. Bozok Sancağı'ndaki iskan sürecine baktığımızda devletin doğrudan bir müdehalesinin olmadığı ve iskan sürecinin kendiliğinden gerçekleştiği görülmektedir. Bölge halkının iktisadi etkinlikleri, iskan sürecinin zaman içerisindeki eğilimlere göre oluştuğu belirlenmektedir. Anadolu coğrafyasının hemen her yerinde olduğu gibi Bozok Sancağı'nda da Türkleşme ve iskan ekonomik, iktisadi ve demografik problemlerin neticesinde kendiliğinden ortaya çıkmıştır Bu çalışmamız sonucunda Bozok Sancağı'nın ekonomik ve demografik yapısının Anadolu'nun bir çok yöresiyle benzerlikler gösterdiği görülmüştür. Ayrıca bölgedeki iktisadi faaliyetler, halkın geçimlik durumu, vergilendirilmeleri, hangi kabile ve cemaate mensup olarak yaşadıkları ve nüfus miktarları gibi konular, bölgenin Osmanlı öncesindeki idari, siyasi ve demografik durumu, bölgenin XVI. yüzyılda Osmanlı teşkilatındaki yeri ve önemi, bölgede yaşadıklarını bildiğimiz Rum ve Ermenilerin buranın yerli halkları olup olmadıkları, değilse buraya nereden ve nasıl geldikleri gibi konular incelenmiştir.
