ŞANLIURFA KISAS BELDESİNDE ALEVİLİK BEKTAŞİLİK ÜZERİNE SOSYAL ANTROPOLOJİK ARAŞTIRMA

Abstract

İnsanoğlunu diğer canlı varlıklardan farklı kılan bilinçli olma özelliği onu kendisini ve çevresini alıgılamaya, anlamaya ve tanımaya yöneltmiştir. Bu süreç içerisinde toplumsal bir varlık olma özelliğiyle çevresini de etkilemiş ve toplumların kültür değerlerini ortay çıkmasına neden olmuştur. Araştırma yaptığımız topluluk Alevi Bektaşi geleneği içerisinde dini bir topluluktur. Kısas Alevileri Çelebiler koluna bağlıdırlar. Geniş aile biçimi Türkiye'de ki kırsal kesimde görülmekle beraber bu durum Kısas içinde geçerliliğini sürdürmektedir. Geniş aile devamlı bir durum değil çocuk veya ebebeynlerin durumlarıyla ortaya çıkan geçici bir olgudur. Kısas'ta ki aile ve topluluk içi dayanışmayı inanç birliği sağlamaktadır. Bölge ve şehir ile farklı bir inanç sistemine sahip olması belde insanının birbirlerine yaklaşmalarına, yardımlaşmalarına, biz duygusunun gelişmesine neden olmaktadır. Yöreye göre değişiklik gösteren Kısas beldesinde aşiret ve ağalık yapılanması yoktur. Büyük toprak sahipliğinin olmadığı köyde herkes küçük toprağı ile geçimini sürdürmektedir. Beldede yaşanılan mekanlar genellikle tek katlıdır. Etrafı kerpiç duvarlarla çevrili, avlu içinde yan yana dizilmiş odalardan oluşmaktadır. Görüşülen kişilerin %58'i 4 ve daha çok odalı evde, %33'ü 3 odalı evde, %8‘i 2 odalı evde oturmaktadır. 1929 yılında açılan ilkokul beldenin eğitim öğretimine büyük yarar sağlamıştır. Daha sonra bunu 1975 yılında açılan ortaokulla birlikte Kısas'ın ve komşu köylerin eğitim öğretimini yükseltmiştir. Kız, erkek ayrımı yapılmadan okula devam edilmektedir. Beldede şu anda büyük ve donanımlı bir ilköğretim okulu ayrıca yeni açılan lise bulunmaktadır. Evlilik tek eşli ve içten evlilik (aynı inanca sahip olanlarla) yaygındır. Birden fazla evlilik eskiden görüldüğünü fakat şimdilerde birden fazla evli kimse olmadığı belirtilmektedir. Evlenme, küçük sayılabilecek bir yaşta gerçekleşmektedir. Tarımsal iş gücü ihtiyacı nedeniyle kişler erken evlenmekte ve çok çocuk sahibi olmaktadırlar. Tarım beldenin temel geçim kaynağıdır. Çiftçilik ana uğraş alanı olmakta bunun yanında işçi ve memurluk yapan kişilerde bulunmaktadır. Gençler işsizdir. GAP yöreye ve beldeye beklenilen refahı, zenginliği getirmemiştir. Laiklik bir inanç özgürlüğü, devlete bağlılığın, iyi yurttaş olmanın gerekliliği olarak görülmektedir. Alevi Bektaşi geleneğinin kurulduğundan beri laik ve yenileşmeci olduğunu düşünülmektedir. Alevilik Bektaşiliği; Kuran'ın özünü anlayıp, zahir (dış) anlamdan değil, batın (iç) anlamlarından hareket ettiklerini belirten Kısaslılar kendilerini İslamiyet'in gerçek anlamına erdiklerini belirten müslüman olarak görmektedirler. Yaradana inançları korkudan değil, sevgiden, hayranlıktan kaynaklanmaktadır. Eline, beline, diline sahip ol sözü dünya görüşlerini yansıtmaktadır. Misafiri gelen 'Ali''dir şeklinde görerek konukseverdirler. Her ne ararsan kendinde ara, tanrıyı, iyiliği, güzelliği insan da ara felsefelerinin temelidir. Her şey insan içindir. İnsan ilişkilerinde eşitlik önemlidir. İnsana saygı şarttır.