İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNDE ÖZETLEME BECERİSİNİN GELİŞİMİ
Göster/ Aç
Yazar
ÇIKRIKÇI, Sevgi Sevim (Yazar)
ERGENÇ, İclal (Tez Danışmanı)
Üst veri
Tüm öğe kaydını gösterÖzet
Bu çalışmada, bilişsel düzenlemeleri işaret eden özetleme ediminin ne gibi görünümler sunduğunu, araştırma örneklemi üzerinde ortaya konmaya çalışılmıştır. Çalışmamızda ele alınan temel sorunlar, belirli bir metin yapısının, özet metin yapısına dönüştürülmesi sürecinde ne gibi görünümler sunduğu ve metindeki hangi birimlerin, hangi stratejiler kullanılarak özet metin yapısına dönüştürüldüğüdür. Tezin amacı, ilköğretim 5. ve 8. sınıf Türkçe öğretiminde, yazma öğretiminin alt bileşenlerinden biri olan özetleme becerisinin bilişsel ve üst-bilişsel düzenlemelerini modele dayalı olarak betimlemektir. Bu amaç doğrultusunda, özetleme becerisinin geliştirilmesine etkisi olan bilişsel düzenlemeleri işaretlemesi ve metindilbilim alanyazınında en sık kullanılan model olması nedeniyle, van Dijk ve Kintsch'in 'Büyük Ölçekli Yapı Modeli'i ile Kaplan'nın 'Söylem Blok Modeli' çalışmamızın kuramsal yönelimini oluşturmuştur. Bu çalışmanın veri tabanı kapsamında bulunan 5. ve 8. sınıftan 15 deneğin özet metin üretimine ilişkin verilerinin çözümlemesinden elde edilen kimi sonuçlara aşağıda yer verilmiştir: Beşinci sınıflar, özetleme ediminde, en çok doğrudan alıntı ve alıntı stratejilerini kullanmışlardır. Buna karşın, sekizinci sınıflar, yan önermelerin silinmesi ve alıntı stratejilerini kullanmışlardır. Beşinci sınıflar, doğrudan alıntı stratejisini çok kullanmaları nedeniyle, metnin içeriksel bütünlüğünde sapmaların az olduğu görülmektedir. Buna karşın, sekizinci sınıfların, doğrudan alıntı stratejisini çok az kullandıkları saptanmıştır.