ÇEVRE VE SAYIŞTAY
Özet
Hava, su, toprak kirlenmesiyle başlayıp, bitki örtüsü ve hayvan topluluklarının yok olmasına kadar uzanan çevre sorunları, en azından sorunlarla karşılaşanlarda belli bir gelecek kaygısı uyandırmıştır. Çevre sayıştaylar için önemlidir çünkü denetimlerine tabi kurumlar için çevre önemli-dir. Aslında önemliliği belirleyen sayıştaylar değildir, onlar sadece önemli olduğunu gördük-leri her konuyu parlamento ve kamu adına denetlemekle görevlidirler. Sayıştayların, çevreye ilişkin konuları da denetim alanlarına dâhil etmeleri varlık nedenleriyle doğrudan ilişkili bu-lunmaktadır. Kim çevreye zarar veriyor veya çevresel değerleri tehlikeye atıyorsa aynı za-manda kamu malına da zarar veriyor demektir düşüncesi, çevreye ilişkin konularda kamuya (halka) hesap verme sorumluluğu ve bu sorumluluğun yerine getirilmesi aşamasında son on yıldır sayıştay denetimi gündeme gelmektedir. Sayıştay klasik düzenlilik denetimi kapsamında çok sınırlı çevre denetimi yapmakta-dır. Bu kapsamda sözleşmelerin tescili sırasında ÇED'in aranması yönteminin de 2005 yılı başından itibaren, 5018 sayılı Yasa gereği ortadan kaldırılmasıyla çevre denetiminde kullanı-labilecek bir araçtan yoksun kalındığı görülmektedir. Performans denetimi tekniğiyle üretilen raporların yarısından fazlasının çevre konulu olması umut vericidir. Bu raporların parlamen-toya sunulması yanında kamuoyuna açıklanması nedeniyle, yazılı ve görsel basında çok sayı-da olumlu haber yer almıştır. Bu çok sınırlı çevre denetiminin bile, çevre yönetiminin daha iyi işlemesi, çevre konusundaki parlamento sürecini olumlu etkilemesi ve kamuoyunun çevre konusundaki duyarlılığının artmasına olumlu katkısının olacağı kuşkusuzdur. Sayıştay'ın çevre denetimi yapmasının önünde yasal engel bulunmamaktadır. Ancak, Sayıştay'ın eğitilmiş denetçileri çevre denetiminde görevlendirmediğini, stratejik amaçları içinde çevre denetimini açıkça belirtmediğini, çevre denetimi için kullanılabilecek teknik öl-çüt, metodoloji ve rehberler hazırlayıp özel örgütlenmelere gitmediğini, çevreyi önemli ölçü-de etkileyecek kurumların hesaplarını inceleyen denetçileri çevre konusunda özel olarak yön-lendirmediğini, görmekteyiz. Sayıştay'ın mevcut haliyle, gelişmiş ülke sayıştaylarının çevre denetimine yaklaşım ve uygulamalarından hayli uzak olduğu sonucuna varmak yanlış olma-yacaktır.