SALAMİS ANTİK KENTİ ROMA HAMAMI
Özet
1890 yılından bu yana bilinen, İngiliz araştırmacılar tarafından oldukça düzensiz, gelişigüzel çok az bir kısmı kazılarak kaderine terk edilmiş olan Salamis’deki (Kıbrıs) Roma hamamında 2000-2003 yılları arasında gerçekleştirilen kazı çalışmaları sonrası hamamın mimari yapısı, işlevi ve planlamasına yönelik külhan (praefurnium) ve depo, sıcaklık (caldarium), iki ılıklık (tepidarium), soğuk bölümlere açılan bir mekan ve bununla birlikte bir kısmı kazılabilen soğukluk (frigidarium) ve soyunma odası (apodyterium) olarak öngörülen bölümler ortaya çıkarılmıştır. Kentin hellenistik dönemden itibaren kuzeye kayması sonucunda oluşan yeni merkez içerisinde hamam-gymnasion, tiyatro ve stadion gibi kamu yapıları yer almaktadır. Salamis Roma hamamı bu kamu binalarının bulunduğu yeni merkez içerisinde, tiyatronun 100 metre batısında güneydoğu-kuzeybatı yönünde uzanmaktadır. Salamis hamamının hangi tarihte inşa edildiği konusunda bize kesin bilgi verebilecek yazılı belge bulunamamasına karşın, yapıyı planlama ve mimari özelliklerine, duvar işçiliğine, kazılarda ele geçen küçük buluntular ve yazıtların inskripsiyonuna, Salamis hamam-gymnasium kompleksinin yapım evreleri ve burada ele geçen yazıtlardan edinilen bilgilere göre tarihleme ve nekadar süre ile kullanıldığını tespit etme olanağımız oluşmuştur. Salamis hamamı, kentteki diğer kamu yapıları gibi şehre büyük zarar veren M.S. 332 ve 342 yıllarındaki iki büyük deprem sonrası büyük oranda onarılmıştır. Kazılar sonrası buluntuların büyük bir kısmı bu tarihten sonraya aittir. Yapının şu anda ayakta kalan ve açığa çıkarılan bölümleri büyük oranda bu dönem sonrasına verilebilir. Hamamın M.S. 647-648 Arap istilalarına kadar kullanıldığı da kazılarda ele geçen buluntularla desteklenmektedir. Salamis hamam-gymnasium kompleksinde ele geçen yazıtlarda, M.S. 96-97 depreminde sonra, Trajan ve Hadrian dönemlerinde kentteki yapılarda büyük onarımın ve inşa faaliyetlerinin gerçekleştirildiğinden bahsedilmektedir. Bu yapılaşma faaliyetleri içerisinde kentin genişlemesinden dolayı ihtiyacı karşılamaz duruma gelen hellenistik dönemde inşa edilen hamam-gymnasium kompleksinin yanı başına, kamu yapılarına yakın ikinci bir hamam yapılması ihtiyacı duyulmuş ve yapı M.S. 2. yüzyılın ilk yarısında Trajan ya da Hadrian döneminde inşa edilmiş olmalıdır.