KARAHİSÂR-I SÂİHB SANCAGI'NIN İDARÎ, SOSYAL VE EKONOMİK YAPISI (1720-1750)
Özet
Günümüzde Şehir tarihi çalışmaları oldukça önem kazanmıştır. Şehir tarihi deyince de bir şehrin belli bir dönemdeki idarÂή, sosyal ve ekonomik durumunun incelenmesi akla gelmektedir. Bu hususların ortaya konulabilmesi için de o dönemle ilgili otantik kaynakların incelenmesi gerekmektedir. Biz de bu çerçevede KarahisÂ΢r-ı SÂ΢hib Sancağı’nın incelenmemiş olan 18. yüzyılının ilk yarısını araştırdık. Bu dönemi ortaya koyabilmek için de devrin otantik kaynakları olan Şer‘iyye Sicilleri ve Osmanlı Arşivi belgelerinden faydalandık. Öyle ki konumuzla ilgili olarak kullandığımız belgelerin hemen hemen tamamı bizim tarafımızdan ilk defa kullanılmıştır. Çalışmamız üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde KarahisÂ΢r-ı SÂ΢hib’de görev yapan gerek dışardan gelen ve gerekse mahalli yöneticilerini tespit ettik. Bu idarecilerin birbirleriyle ve halkla olan münasebetlerine yer yer değindik. Bu bölümde Osmanlı Devleti’nde önemli bir fonksiyon icra etmiş olan AyÂ΢nlık müessesesinin KarahisÂ΢r-ı SÂ΢hib’deki durumu ve sıradan bir kişinin küçük bir memuriyetten başlayıp önemli bir ayÂ΢n haline gelmesine kadarki sürecini belirlemeye çalıştık. İkinci bölümde KarahisÂ΢r-ı SÂ΢hib Sancağı’nın sosyal yapısını, bu yapıdaki değişme ve gelişmeleri, hareketleri, sosyal hayatta yer alan dinÂή, eğitim ve vakıf müesseselerini; bunların incelediğimiz dönemdeki durumunu ortaya koyduk. Sosyal yapıda Müslim ve Gayr-ı Müslim unsurların birbirleriyle olan münasebetlerine de temas ettik. Üçüncü bölümde ise ekonomik yapıyı ele aldık. Ekonomik yapıdaki değişmelerin, sosyal hayata etkilerini, seferlerin ve eşkiyalık hareketlerinin ekonomik yapıya olan tesirlerini belirttik. Özellikle sefer zamanlarında halktan toplanan vergilerin arttığını buna bağlı olarak halkın refah seviyesinin düştüğünü tespit ettik. Bu durumu savaş zamanlarında belirlenen narh listeleri de teyit etmektedir. KarahisÂ΢r-ı SÂ΢hib’in iktisadÂή bakımdan oldukça hareketli bir merkez olduğuna delalet eden bir darphÂ΢nenin varlığını da tespit ettik. Sonuç olarak KarahisÂ΢r-ı SÂ΢hib Sancağı’nın 18. yüzyıldaki idarÂή, sosyal ve ekonomik yapısı ve bu yapıdaki değişme ve gelişmeler ortaya konulmuştur.