Hazar Havzası enerji kaynakları ve bölgesel politikalar 1991–2004
Özet
Dünya enerji talebinin artması, Orta Asya ve Kafkas petrol ve doğal gaz rezervlerinin uluslararası piyasalara taşınmasını zorunlu kılmıştır. Bundan dolayı, bölge enerji kaynaklarının hangi boru hatlarıyla dünya piyasalarına açılacakları konusu yanında, boru hattı güzergÂ΢hlarının kimin kontrolünde olacağı da önemli bir sorun olmuştur. Bu nedenle bölge devletleri ve uluslararası güçler arasında stratejik çıkar çatışmaları ve işbirlikleri yaşanmaktadır. Bu çalışma beş bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Hazar Havzası’nın petrol ve doğal gaz kaynaklarının tarihi ve bölge devletleri olan Azerbaycan, Kazakistan ve Türkmenistan’ın Batılı şirketlerle petrol kaynaklarıyla ilgili yaptıkları anlaşmalar ve üretim projeleri üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde SSCB’nin dağılmasına kadar olan dönemden günümüze kadar Hazar’ın hukuki statüsü ve enerji kaynakların isimlendirilme sorunları ele alınmıştır. Üçüncü bölümde Hazar petrol ve doğal gaz kaynaklarının uluslararası piyasalara taşınması için enerji boru hatların üzerinde durulmuştur. Dördüncü bölümde de Hazar Havzası’nda uluslararası şirketler ve yeni bağımsız devletlerin ekonomik kalkınma, güvenlik ve çevre sorunları ele alınmıştır. Son bölümde ise uluslararası güçlerin Hazar Havzası’na yönelik farklı politikalar ve yaklaşımlar incelenmiştir. Sonuçta genel değerlendirme yapıldı ve Hazar Havza’sı enerji kaynaklarının bölge devlet ve uluslararası güçler için hem ekonomik hem de stratejik önem taşıdığını ve bölgedeki güç mücadelesinin yakın bir tarihte bitmeyeceği sonucuna varıldı.