İnternette fikrî hakların korunması
Özet
Sanal ortamda fikir ve sanat ürünü iletimlerinde, eserin fizikÂή varlığına ihtiyacı ortadan kaldırmıştır. Fikir ve sanat eserlerinin Internet üzerinden iletilmeye başlamasıyla birlikte, klÂ΢sik koruma yöntemleri yetersiz hale gelmiştir. Türkiye’de AB uyum sürecinde, yapılan değişikliklerle, FSEK m. 25’te, Internet aracılığıyla kamuya iletim hakkı özel olarak, sahibinin tekelci ve mutlak bir hak şeklinde düzenlenmiştir. Internette fikrÂή hak ihlÂ΢llerinden sorumlu olanlar, kullanıcılar, içerik sağlayıcılar, servis sağlayıcılar ve link verenlerdir. Kullanıcılar sanal ortamdaki tüm sunumların hedef kitlesi ve aktif sujeleridir. Genellikle fikrÂή hak ihlÂ΢llerini, aktif olarak kullanıcılar işler ve doğrudan sorumlu olurlar. İçirik sağlayıcılar, aynı şekilde kendilerine veya başkalarına ait sunucular üzerinden, kendilerine ait içerikleri kullanıcılara iletmektedirler. İçerik sağlayıcılar da Internette fikrÂή hak ihlÂ΢llerinin genellikle aktif sujesidirler. Internet servis sağlayıcılar ise, Internetin işlemesi için teknik altyapı imkÂ΢nı sunarlar. Sonuç olarak bunların, gözetim ve denetim yükümlülüklerini yerine getirmedikleri zaman dolaylı olarak sorumlu olmaları gerektiği kabul edilmektedir. İhlÂ΢l halinde uygulanacak hukukun tespiti ve yargılama yetkisi konusunda, bugün bile aşılamayan sorunlar vardır. Bu konuda ileri sürülen görüşlerden hakim olan, korumanın talep edildiği yer hukukudur. Korumanın talip edildiği yer hukuku, genel olarak, telif hakkı uyuşmazlığına yol açan eylemin gerçekleştiği yer hukukudur. Burada fikrÂή hak sorununun meydana geldiği ülke hukuku yerel hukuk (lex loci) sıfatıyla soruna uygulanmalı, fikrÂή hakkın doğduğu ülke hukuku dikkate alınmamalıdır . FSEK m. 88 hükümleri incelendiğinde, Türk doktrininde, genellikle ülkesellik ilkesi esas alınarak, koruma ülkesi hukuku bağlama kuralının öngörüldüğü kabul edilebilir. Kanaatimizce, Internette gerçekleşen fikrÂή hak sunumlarından kaynaklanan fikrÂή hak ihlÂ΢lleri konusunda milletlerarası yeknesaklaştırma çalışmaları hızla sonuçlandırılmalıdır. Sanal ortamın tüm aktörlerinin durumları göz önüne alınarak hak sahipleri ve dolayısıyla, fikrÂή hakların korunması açısından etkili ve gerçekçi bir sistem kurulmalıdır.