Sayı:48 (2022)
http://hdl.handle.net/20.500.12575/87137
2024-03-28T10:43:38ZPOMPEİOPOLİS’TE BULUNAN DOMUS’UN GEÇ ANTİK ÇAĞ VE BİZANS DÖNEMİ EVRELERİNDEN ELDE EDİLEN MAKROBOTANİK KALINTILARIN ÖN DEĞERLENDİRMESİ
http://hdl.handle.net/20.500.12575/87151
POMPEİOPOLİS’TE BULUNAN DOMUS’UN GEÇ ANTİK ÇAĞ VE BİZANS DÖNEMİ EVRELERİNDEN ELDE EDİLEN MAKROBOTANİK KALINTILARIN ÖN DEĞERLENDİRMESİ
Tatbul, Mustafa
Pompeiopolis’te gerçekleştirilen arkeolojik kazılar Domus kompleksinin 3.yüzyılın ikinci yarısında inşa edilmesinden, 11.-12.yüzyılın sonrasında terkedilmesine kadar geçen zaman içinde Geç Antik Çağ – Erken Bizans – Geçiş Dönemi (Karanlık Çağ) ve Orta Bizans dönemlerindeki dönüşümü hakkında önemli bilgiler sunmaktadır. 2021 kazı sezonunda bu konutsal alanın çok dönemli iskanını temsil eden 32 flotasyon örneği incelenmiştir. Bu makalede flotasyon örneklerinden ayrıştırılmış olan makrobotanik kalıntılar analiz edilmiş, Domus kompleksinin farklı dönemlerini temsil eden örneklerden elde edilen sonuçlar bağlamlarıyla ilişkili olarak tartışılmıştır.
2022-01-01T00:00:00ZNYSA AD MAEANDRUM CADDE 1-PLATEIA’DAN İKİ MERMER HEYKEL
http://hdl.handle.net/20.500.12575/87150
NYSA AD MAEANDRUM CADDE 1-PLATEIA’DAN İKİ MERMER HEYKEL
Öztaner, Serdar Hakan
Mimari açıdan etkileyici kalıntılara sahip Nysa ad Maeandrum (Menderes Nysa’sı) kentinde yürütülen arkeolojik kazılar, kent tarihine materyal kültürü açısından birçok bulgu sunmaktadır. Kentte güçlü bir şekilde yaşanan Geç Antikçağın kalıntılarında, çoğunlukla ikincil kontekstlerde ele geçen bulgular aynı zamanda kentin zengin Roma Dönemi’ne de işaret etmektedir. Nysa görkemli Roma Dönemi anıtsal yapılarının yanı sıra vadi üzerine inşa edilmiş üç köprüsü, tüneli, stadionu ile orthogonal planlı cadde-sokak sistemi Roma mimarisi ve mühendisliğinin topografya ile uyumlu kent planlamasının güzel bir örneğini oluşturmaktadır. Kentteki cadde sokak sistemi araştırmalarının ve kent planının doğu-batı doğrultusundaki ana aksını oluşturan Cadde 1 - Plateia çalışmaları, yoğun mimari elemanların yanı sıra çeşitli heykeltıraşlık bulgularını da sunmaktadır. Bu kapsamda bugüne kadar farklı boyutlarda ve materyal, kronolojik, ikonografik çeşitlilikte eserler belgelenebilmiştir. Bunların arasında yer alan biri kadın diğeri ise bir erkeği betimleyen iki heykel, nitelikli işçilikleri ile dikkat çekmektedir. Baş ve ayak kısımları eksik heykellerin yaklaşık 120 cm yüksekliğe sahip oldukları anlaşılabilmektedir. Kadın heykeli, uzun ve gövdesine yapışık khitonunun sol omuzundan sıyrılarak sol göğsünü açık bırakmasıyla Aphrodite’nin Louvre-Napoli tipinin normal insan ölçülerinden küçük bir temsilini oluşturmaktadır. Arketip esere benzerliği duruş ve motif bakımından son derece yakın olup ondan yalnızca her iki omzuna dökülen uzun birer saç tutamıyla ayrılmaktadır. Benzerlerine Pamphylia’dan Side’de bulunmuş Aphrodite heykellerinde rastlanmaktadır. Tanrıça, Side heykelciklerinde başında bir de stephane taşımakta, Nysa Aphrodite’sinin başı eksik olduğundan benzerlikleri daha fazla yorumlanamamaktadır. Yarı giyimli, mantosunu alt gövdesine ve de sol omuzuna sarmış erkek heykelciğinin kimliğini belirlemek ise daha zordur. Normalden küçük ölçülerde yapıldığından bu tür ikonografiyle betimlenebilen resmi kimlikli bir kişi olması mümkün görünmemektedir. Zira, küçük ölçülerde yapılması resmi kimliği olan kişilerin heykellerinin onurlandırma ve yüceltilme amacına ters düşmektedir. Buna karşın tanrısal ve mitolojik karakterlerin betimlemeleri tapınımdan dekorasyona birçok işleve sahip olduklarından farklı ölçülerde yapılabilmişlerdir. Sağ kolunu yüksekçe havaya kaldıran ve olasılıkla bir mızrak veya uzun bir asayı tutan figürün, duruş ve giysisi bakımından ikonografik benzerleri Zeus, Hades, Poseidon ve Askleipos gibi tanrılardır. Ancak hiçbir atribütü olmadığından daha fazlasını önermek mümkün değildir. Stilistik ve teknik işçilikleri nedeniyle heykeller için önerilen tarih MS 2.yüzyılın ilk yarısıdır. İkisi yakın yükseklikte olup her ikisinin arkası öne nazaran daha kabaca şekillendirilmiştir. Bu bağlamda cephesel bir sergilemenin amaçlandığı açıktır. Eserler, Geç Antikçağ’da devşirme yapı malzemesi olarak kullanılmış olduklarından kontekstleri dışında bulunmuş olduklarından bir yapıyla kesin olarak ilişkilendirilemezler. Bununla birlikte, yaklaşık 120 cm yükseklikleri ve arkası kabaca şekillendirilerek ön cepheden izlenmelerinin amaçlandığı anlaşıldığından, nişleri fazla yüksek olmayan bir yapıda belki süslü cephe mimarisiyle bir nymphaeum’da veya kütüphanede yer aldıklarını önermek mümkündür.
2022-01-01T00:00:00ZTEOS’TAN BÜST TAÇLI BİR KADIN PORTRESİ (CLAUDIA METRODORA?)
http://hdl.handle.net/20.500.12575/87149
TEOS’TAN BÜST TAÇLI BİR KADIN PORTRESİ (CLAUDIA METRODORA?)
Kadıoğlu, Musa
Bu makale Teos antik kentinde 2021 yılı kazı çalışmalarında bulunan büst taçlı bir kadın portresini ele almaktadır. Beyaz mermerden yapılmış normal insan ölçülerindeki kadın portresi, başında defne tacı ve defne tacına bağlı bir levha üzerinde üç adet büst taşımaktadır. Taçtaki büstler herhangi bir tanrı ile ilişkilendirilebilecek belirteçlere sahip değillerdir. Bu makalede, büstlü taç taşıyan söz konusu portre Asia Birliği Başrahibesi (Tanrıça Roma ve Augustus Kültü), Dionysos Kültü Başrahibesi, stephanephoros ya da bir agonothetes ile ilişkilendirilmeye çalışılmıştır. Stilistik açıdan MS 1. yüzyılın 3. çeyreğine tarihlenen (MS 50-70) kadın portresinin büstlü kadın portreleri içerisinde en erken örnek olduğu ileri sürülmüştür. Khios ile Ephesos’ta yapmış olduğu hizmetlerden dolayı zamanında iyi tanınan ve dört kuşak boyunca takip edilebilen Tiberii Claudii sülalesinin adı bilinen ilk kadın ferdi Tiberius Claudius Kalobrotos’un kızı Claudia Metrodora ya da Tiberius Claudius Kalobrotos’un gelini Asia Birliği Başrahibesi Stratoneike olabileceği bu çalışmada önerilmiştir.
2022-01-01T00:00:00ZKLASİK TAPINAK ALANLARINDA DOĞAL PEYZAJIN YAPILI ÇEVREYLE İLİŞKİSİ: BİR UZANTI VEYA BAĞLAM OLARAK DOĞA
http://hdl.handle.net/20.500.12575/87148
KLASİK TAPINAK ALANLARINDA DOĞAL PEYZAJIN YAPILI ÇEVREYLE İLİŞKİSİ: BİR UZANTI VEYA BAĞLAM OLARAK DOĞA
Karababa, İdil
Doğal peyzajın klasik mimarlıkla yakın ilişkisi yaygın kabul gören bir anlayış olmasına rağmen, bu konu üzerine yazılmış kaynaklar kısıtlıdır. Bu makale, argümanının odağına antik dünyada insan-doğa ilişkisinin dönüşümünü ve bu dönüşümün kutsal alan planlamasına yansımalarını alarak, geçmiş tartışmalara katkıda bulunmayı amaçlar. Sadece mimarlıkta değil, edebiyat ve sanat alanlarında da bu dönüşümün izlerini sürerek, antik dünyada insan-doğa ilişkisini bütüncül bir yaklaşımla açıklamayı dert edinir. Tanrı-insan ilişkisinin entegre tanımlandığı mitolojik gelenekte, doğayı mekan edinen antropomorfik tanrılar insanoğlunun kaderini ellerinde tutarlar. Dolayısıyla bu dönemde doğaya insan eliyle yapılacak bir müdahale tanrısal olanla anlaşmayı/bütünleşmeyi gerektirir. Arkaik dönem edebiyat ve sanatında doğa bir bağlam veya arka plan olarak değil, kahramanların bir uzantısı olarak betimlenir veya resmedilir. Delfi’deki Apollon kutsal alanında da benzer şekilde, doğal olan insan yapımı olanın bağlamını oluşturmaz. İnsan yapımı olan doğal olanın bir uzantısıdır, ondan ayrılmaz. Bu kutsal alanda tanrılar ve insanoğlu, insan yapımı ve peyzaj, deneyime dayalı bir mekansal organizasyon mantığı çerçevesinde entegre edilir. Makalede, bu deneyime dayalı mekansal organizasyon mantığı sinematik kavramlar çerçevesinde tartışılır. Kutsal alanın görünürde rastgele planı ziyaretçilerin her birinin deneyimleri ile ilişkilenen çoklu hareket/gözlem sekansları kurmalarına imkan verir. Farklı montaj sekansları gibi tanımlayabileceğimiz bu çoklu deneyimler sinema terminolojisinde genel plan diyebileceğimiz tasarlanmış kareler sayesinde, ortak bir zaman ve mekan bağlamına oturtulur. Bu kareler, insan yapımı olanı doğal olanın bir uzantısı olarak ona entegre tanımlar. İnsanoğlunun kendini tanrılardan ayırdığı Yunan kentinin demokratikleşme süreci sonucunda insanın doğa ile entegre ilişkisi kırılır. Bu kırılma sonucu insan, kendi kaderinin belirleyicisi olarak düzen kurmaya kendini muktedir saymaya başlar. Doğa tanrıların mekan tuttuğu kaotik bir yer olarak kentten soyutlanır. Kökü Helenistik sahne resimlerine dayanan Roma duvar resimlerinde, mitolojik peyzajlara, mimari bir çerçevenin arkasından bakılır. Bu mimari çerçeve, Lindos’taki Athena kutsal alanı veya Praeneste’deki Fortuna kutsal alanındaki kolonadlar gibi, insan yapımı olanı doğal olandan ayırır. Bu kutsal alanlarda, Helenistik dönemde perspektif konusundaki ilerlemeler sonucu gündeme gelmiş olabilecek bazı kavramlar, doğal peyzajdan kopuk kontrollü bir iç mekan yaratılmasında etkili olurlar. Ziyaretçinin hareketinin ve bakış açısının obsesif bir şekilde kontrol edildiği bu matematiksel soyut mekan anlayışı, çoklu hareket/gözlem sekanslarına izin veren Delfi’deki Apollon kutsal alanının mekansal organizasyon mantığından çok farklıdır. Mekansal kurgu kendi anıtsallığına odaklanır ve doğal bağlamdan kopar.
2022-01-01T00:00:00Z