Keyvan,Yasemin2024-07-302024-07-302022https://dspace.ankara.edu.tr/handle/20.500.12575/91327Bu çalışmada, otizm spektrum bozukluğu (OSB) olan çocuklarda niyeti anlama yeterlikleri ile iletişim işlevleri, iletişim davranışları ve katılım becerileri arasındaki ilişkilerin incelemesi amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubu, amaçlı örnekleme yöntemi ile belirlenmiş olan ve yaşları 23-59 ay arasında değişen 30 OSB tanılı çocuktan oluşmaktadır. Çalışmaya dahil edilen çocukların aileleri tarafından demografik bilgi formu, OSB tanılarının doğrulanması amacıyla ise çocukların gözlemlenmesi ve öğretmenlerle görüşülerek Çocukluk Otizmi Derecelendirme Ölçeği (ÇODÖ) doldurulmuştur. Çalışmanın ilk aşamasında çocukların ebeveynleri ile etkileşimlerinin gözlemlenmesini amacıyla içerisinde çeşitli oyun sahneleri bulunan İletişimsel Oyun Protokolü (İOP) uygulanmıştır. İlgili sahnelerdeki ebeveyn çocuk etkileşimleri gözlemlenerek İletişimsel Davranışlar Gözlem Formu (İDGF) ve İletişimsel Oyun Protokolü Katılım Düzeyi Formu (İOPKDF) doldurulmuştur. Son aşamada ise OSB olan çocukların niyeti anlama yeterliklerini değerlendirmek amacıyla geliştirilmiş olan işlemler uygulanmış ve bu işlemler, Niyeti Anlama Düzeyi Değerlendirme Formu (NADDF) kullanılarak puanlanmıştır. İlgili değerlendirme araçlarından toplanan tüm veriler SPSS paket programına girilerek analiz edilmiştir. Araştırma kapsamında; a) niyeti anlama ile otizmin derecesi arasındaki ilişkiler, b) niyeti anlama ile iletişim işlevlerinden davranış düzenleme ve ortak dikkat arasındaki ilişkiler, c) niyeti anlama ile bakış, ses, jest, sözcük ve bakış-jest-ses birleşimleri arasındaki ilişkiler ve d) niyeti anlama ile destekli ortak katılım, koordineli ortak katılım ve sembol içeren ortak katılım arasında olan ilişkiler incelenmiştir. Analizlerde Pearson momentler çarpımı korelasyon katsayısı kullanılmıştır. Analiz sonuçlarından elde edilen bulgulara göre, ilk araştırma sorusuna yönelik olarak OSB olan çocukların niyeti anlama yeterlikleri ile otizm dereceleri arasında negatif yönlü bir ilişki olduğu bulunmuştur. İkinci araştırma sorusuna yönelik olarak niyeti anlama yeterlikleri ile iletişim işlevlerinden ortak dikkat arasında pozitif yönlü bir ilişki olduğu görülürken niyeti anlama yeterlikleri ile iletişim işlevlerinden davranış düzenleme arasında anlamlı bir ilişkiye rastlanmamıştır. Üçüncü araştırma sorusuna yönelik olarak niyeti anlama yeterlikleri ile iletişim davranışlarından bakışlar, sözcükler ve bakış-jest-ses birleşimleri arasında pozitif yönlü bir ilişki olduğu, niyeti anlama yeterlikleri ile iletişim davranışlarından sesler ve jestler arasında anlamlı bir ilişki olmadığı sonucu elde edilmiştir. Son araştırma sorusuna yönelik olarak ise niyeti anlama yeterlikleri ile koordineli ortak katılım ve sembol içeren ortak katılım performansları arasında pozitif yönlü bir ilişki olduğu sonucu elde edilirken niyeti anlama yeterlikleri ile destekli ortak katılım performansları arasında anlamlı bir ilişki olmadığı sonucu elde edilmiştir. This study aimed to examine the relationships between the understanding intentions and communication functions, communication behaviors, and engagement skills of children with autism spectrum disorder (ASD). The study group consisted of 30 children with ASD, aged between 23-59 months, selected by purposive sampling method. A demographic information form was filled in by the parent of the children included in the study, and the Childhood Autism Rating Scale (CARS) was filled in by teachers of participants in order to confirm the diagnosis of ASD. Research data were collected with children whose ASD diagnoses were confirmed and who met the inclusion criteria. In the first stage of the study, the Communication Play Protocol (CPP), in which children are involved with their parents, was applied. There are play scenes in the protocol that include parent-child interaction. Communicative Behaviors Observation Form and Communication Play Protocol Engagement Level Form were completed through parent-child interactions observed from the relevant scenes. In the last stage, Understanding Intention Level Assessment Form was used to assess the intention understanding skills of children with ASD. All data collected from the relevant tools were analyzed by using SPSS package program. In the scope of the research; a) the relationships between understanding intentions and the severity of autism; b) the relationships between understanding intentions, and behavior regulation and joint attention as functions of communication behavior; c) the relationships between understanding intentions and the gaze, voice, gesture, word and gaze-gesture-voice combination; and d) the relationships between understanding intentions and supported joint engagement, coordinated joint engagement and symbol-infused joint engagement were examined. Pearson product-moment correlation coefficient was used in the analyses. According to the findings obtained from the analysis, for the first research question, it was found that there was a negative correlation between the ability to understand intentions of children with ASD and autism severity. For the second research question it was found that there was a positive relationship between the ability to understand intentions and joint attention as a communication function, while no significant relationship was found between the ability to understand intentions and behavior regulation as a communication function. For the third research question, it was determined that there was a positive relationship between the ability to understand intentions and communication behaviors such as gaze, words and gaze-gesture-sound combinations; but there was no significant relationship between ability to understand intentions and gestures. For the last research question it was found that there was a positive relationship between the ability to understand intentions and the performances of coordinated joint engagement and symbol-infused joint engagement, while there was no significant relationship between ability to understanding intention and supported joint engagement performances.trniyeti anlamailetişim işlevleriortak katılımThesis