Demir, RemziKaraca, Çağlar2019-02-072019-02-072011http://hdl.handle.net/20.500.12575/30075ÖZET Bu çalıĢmada, Ġbn Haldun‟un tarih anlayıĢı ve toplumun yasalarını keĢfeden bir tarih bilimine katkısı incelenmiĢtir. Ġbn Haldun, kendinden sonraki birçok tarih görüĢüne esin kaynağı olmuĢtur. Ancak onun ününün yanında, Mukaddime‟deki fikirlerin ve tarihsel etkinliğin kuramsal bir değerlendirmesi sönük kalmıĢtır. Ġbn Haldun, kurucusu olduğu umran biliminde tarihsel zorunlulukları, toplumun hal ve tavırlarını keĢfetmeyi amaçlamaktadır. Bir Ġslam bilgini olarak, Aristoteles‟ten etkilenmesine rağmen, onun siyaset felsefesi ve tarih anlayıĢından bağımsız bir çizgide ilerlemiĢtir. Ayrıca, Ġslamiyet‟in bedevî karakterini esas alarak, felsefeyi teolojik tartıĢmalarla birleĢtiren filozofları eleĢtirmiĢtir. Mukaddime‟de, tarih diyalektik yöntemle kavranmaktadır. Bu diyalektik, doğa ve toplumu, tarihsel bir bütünlükle ele almaktadır. Ġbn Haldun‟un yönteminin tarihsel materyalizmle birlikte ele alınması bu yüzden önemlidir. Onun antropolojik temeli iyi anlaĢıldığında görülecektir ki, tarihindeki döngüsellik gerçekçi bir zemine yerleĢtirilmiĢtir ve çağının tarihsel koĢullarındaki bir sınırlılığa iĢaret etmektedir. Sonuç olarak, Ġbn Haldun tarihteki ereksel ve düz-çizgisel idealleĢtirmelerin karĢısında, doğa-insan iliĢkisi temelinde bir tarih etkinliğinin yolunu açmaktadır. SUMMARY In this study Ibn Khaldun‟s understanding of history and contribution to science of history discovering laws of society has been investigated. Ibn Khaldun inspired many historical thoughts after him. Despite his fame, theoretical evaluation of his thoughts and study of history in Muqaddimah was unfortunately insignificant. Ibn Khaldun aimed to discover historical necessities, and aspects and attitudes of society in his own science of umran. As an Islamic scholar, he carries influence of Aristotle, but he followed on an independent line from Aristotle‟s political philosophy and understanding of history. Furthermore, he embraced bedouin character of Islam so he objected philosophers linking philosophy and theological discussions. In Muqaddimah, history is understood by dialectic method. This dialectic method investigates nature and society within a historical entirety. Therefore, it‟s vital to discuss Ibn Khaldun‟s method and historical materialism together. If his anthropoligical foundation is understood carefully, it can be seen that circularity in his history is established on a realistic background and refers to a deficiency of the historical conditions of his age. In conclusion, Ibn Khaldun gives rise to a study of history founding on nature-human association opposite of teleological and unilineal idealizations in history.trDÜNYA TARİHİ VE AVRUPA, ASYA, AFRİKA, AVUSTRALYA, YENİ ZELANDA TARİHİmasterThesis