Bayrakdar, MehmetAnar, Gafarov2019-02-0820092019-02-082009http://hdl.handle.net/20.500.12575/37155Tûsî’nin İslâm düşüncesindeki önemi ve belirleyici konumu göz önünde bulundurularak hazırlanmış olan “Nasîruddîn et-Tûsî’nin Ahlâk Felsefesi” adlı bu çalışmada Tûsî’nin ahlâk felsefesi onun konuya ilişkin tüm eserlerinden hareketle derli toplu bir şekilde ortaya konulmaya çalışılmaktadır.Çalışmada incelenen temel sorunlar, Tûs’inin ilimler tasnifinde ahlâk ilminin nerede yer aldığı, felsefe ile ahlâk arasında ne tür bir ilişki kurulduğu, nefs teorisinin ahlâk felsefesi açısından önemi, ahlâkın değişebilirlik imkanı, ahlâkî terbiyede ve eğitimde ne tür bir yöntem izlenildiği ve bu bağlamda dinin ne gibi rol oynadığı, insanın ihtiyaç duyduğu aile ve toplumun onun yetkinleşmesindeki önemi vs. gibi meselelerdir. Ayrıca Tûsî’nin kendisine kadar süregelen ahlâk düşüncesinden ne ölçüde etkilendiği, İslâm ahlâk düşüncesine orijinal bir katılımının olup olmadığı ve kendisinden sonraki ahlâk düşüncesini etkileyip etkilemediği gibi meseleler de çalışmanın sorunları arasındadır.Çalışmada Tûsî’nin İslâm ahlâk düşüncesindeki yeri ve önemi yukarıda incelenen meselelerden hareketle ortaya konulmaktadır.Çalışmanın temel iddiası, pratik felsefenin İbn Sînâ’da aldığı son şeklinin Tûsî tarafından aynen benimsendiği, yetkinleşme yolunda pratik akılla teorik akıl arasında zorunlu bir ilişkiden bahsetse de Tûsî’nin bu ilişkinin mâhiyetini ortaya koyacak türden açıklamalar yapmadığı, ahlâk felsefesinin temelini oluşturan nefs konusundaki düşüncelerinde Tûsî’nin genellikle İbn Sînâ ve İbn Miskeveyh’i izlediği, bilhassa ahlâk meselelerine getirdiği bazı açıklamaları, mutluluk, adâlet, sevgi, dostluk, ibadetlerin sosyal içeriği gibi konularda İbn Miskeveyh’i ve onun aracılığıyla aynı zamanda Aristo’yu, tıpla-ahlâk ilişkisi konusunda Ebu Bekir er- Râzî’yi, üzüntü ve ölüm korkusu meselelerinde Kindî’yi, aile, eğitim ve siyasete ilişkin görüşlerinde ise İbn Sînâ ile Fârâbî’yi takip ettiği yönündedir. Ayrıca onun gerek seleflerinden tevarüs etmiş olduğu düşüncelerle gerekse de ortaya koyduğu orijinal açıklamalarıyla özellikle Osmanlı ahlâk düşüncesi üzerinde etkili olduğu da bu çalışmanın önemli iddiaları arasındadır.AbsrtactThis thes is called “The Ethical Philosophy of Nasiruddin At-Tusi”, was prepared by taking into consideration Tusi’s importance and his characteristic in the Islamic thought. I try here examine Tusi’s ethical thoughts drawing from his all the ethical works.The main problems that thesis dealt with are that; 1) the place of ethics in the classification of the sciences according to Tusi’s system; 2) the kind of connection between the ethics and the philosophy; 3) the importance of psychology in Tusi’s ethical thought; 4) the possibility of character change; 5) the method that Tusi, used in the ethical teaching and education; 6) importance of religion in ethical teaching; 7) importance of family and society to construct good character and become perfect of human being. Furthermore there is an other issue “was Tusi affected from the ethical thoughts of other Islamic philosophers who had lived before him?” and “had Tusi got the original thoughts are concerned with ethic?” and “did Tusi`s ethical thoughts effect on the thinkers who worked on this issue after him?” Then in this thesis Tusi’s place and his importance in the Islamic ethical thought are being explained by depending on the problems which have been aforementioned.This thesis argues that: The last form of practical philosophy that belongs to Ibn Sina was adopted by Tusi. Despite Tusi spoke in his ethical theory about the necessary connection between the theoretic intelligence and practical intelligence in the context about perfection and purification of the human being, his explanation is not from the specious that explain the reality of this connection which has been mentioned. Generally Tusi followed the thoughts of Kindi and Farabi and Ibn Sina and Ibn Miskawayh while he explained and debated ethical problems to solve. Especially in matter of happiness, justice, love, friendship, social content of worships he adopted İbn Miskawayh’s explanations, and by this intervention was affected from Aristotle; then in the topic of relationship between the medicine and ethics he followed the thoughts of Abu Bakr Ar-Razi; in subjects of sadness and phobia of the death he pursuit Kindi’s way; in the subject of family, ethical teaching and education and in the matter of politics he was influenced by the views of Ibn Sina and Farabi. Furthermore he could put forward some original views in the Islamic ethical thought and he could especially affect on the ethical thought of Ottoman a lot.trFELSEFE, PSİKOLOJİ, DİN, SOSYAL BİLİMLER (GENEL)doctoralThesis