Deryakulu, DenizUysal, Ömür2021-05-062021-05-062017http://hdl.handle.net/20.500.12575/73427Bu araştırma, lise son sınıf öğrencilerinin ve bilişim teknolojileri ile ilgili bölümlerde öğrenimine devam eden üniversite birinci sınıf öğrencilerinin bilişim teknolojileri alanında meslek seçimi süreçlerine cinsiyet, sayısal yetkinlik, bilgisayar kaygısı, internet bağımlılığı ve bilişim teknolojileri alanına yönelik algı değişkenlerinin etkisini incelemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmada, nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modeli kullanılmış ve değişkenler arası doğrudan ya da dolaylı yordayıcı yapısal ilişkiler incelenmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu, 2015 – 2016 öğretim yılında 25 üniversitenin 6 farklı bilişim teknolojileri alanı kapsamındaki bölümlerde öğrenim gören 997 üniversite öğrencisi ile 6 farklı lise türünde meslek seçimi aşamasında olan 1432 lise son sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırmanın bağımlı değişkeni olan bilişim teknolojileri alanında meslek seçiminin yordayıcı yapısal ilişkilerini belirlemek için sayısal yetkinlik, bilişim teknolojileri alan algısı, bilgisayar kaygısı, internet bağımlılığı ve cinsiyet bağımsız değişkenler olarak seçilmiştir. Araştırmanın verileri, alanyazında daha önceden geliştirilmiş olan ölçekler ile toplanmış ve araştırma grubunda tekrardan geçerlik güvenirlik çalışmaları yapılarak çalışma grubu üzerinde ölçeklerin uygunluğu sınanmıştır. Bilişim teknolojileri alanına yönelik algının belirlenebilmesi için alanyazında uygun bir ölçme aracına ulaşılamamış ve araştırmacı tarafından geliştirilen ölçeğin çalışma grubundan elde edilen verilerle açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleri yapılarak geçerlik ve güvenirlik çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Veri toplama sürecinde, katılımcıların demografik bilgilerini belirleyen sorular ile değişkenlere ait ölçekleri içeren formlar, üniversite grubu için çevrimiçi olarak uygulanmış, lise grubu öğrencileri için ise basılı form olarak dağıtılmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler, açımlayıcı faktör analizi ve gruplar arası farklılıkların sınanmasında SPSS 20.0, doğrulayıcı faktör analizi ve yol analizi için LISREL 8.71 programı kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen verilerin analizinde .05 anlamlılık düzeyi temel alınmıştır. Araştırmada alanyazın temel alınarak bilişim teknolojileri alanında meslek seçiminin yordayıcısı olabileceği düşünülen bağımsız değişkenlerle oluşturulan model sınanmıştır. Elde edilen araştırma bulgularına göre; oluşturulan modelin üniversite ve lise grubunda kabul edilebilir uyum değerleri ürettiği görülmüştür. Yapısal model çerçevesinde incelenen doğrudan ve dolaylı etkiler doğrultusunda üniversite grubunda; bireylerin cinsiyet, bilişim teknolojileri alanına yönelik algıları, bilgisayar kaygısı ve sayısal yetkinlik düzeyleri ile bilişim teknolojileri alanında meslek seçimi arasında pozitif yönlü bir ilişki olduğu görülmüştür. Lise grubundan elde edilen bulgulara göre ise modelde yer alan değişkenlerin bilişim teknolojileri alanında meslek seçiminin birer yordayıcısı olduğu belirlenmiştir. Bu araştırmayla elde edilen sonuçlar, meslek alanını seçmiş ve seçmek üzere olan iki farklı grupta bilişim teknolojileri alanına yönelik meslek seçimini yordayan değişkenler arası ilişkinin farklılaşmakta olduğunu göstermiştir. Bunun yanı sıra, bu araştırmanın sonuçları cinsiyet, sayısal yetkinlik düzeyi, bilişim teknolojileri alanına yönelik algı, bilgisayar kaygısı ve internet bağımlılık düzeyinin bilişim teknolojileri alanındaki meslekleri seçmede birer yordayıcı değişken olduğunu ortaya koymuştur. This study aims at exploring the impact of gender, digital competence, computer anxiety, internet addiction and perception variables related to the field of information and communication technologies (ICT) on the career choice of high school seniors and college freshmen who continue their ICT education. In this research, relational model of quantitative research methods was used and direct or indirect predictive structural relationship among the variables were examined. The research group consists of 997 university students who have studied in 6 different ICT-related departments of 25 universities and 1432 high school seniors in 6 different kinds of high school who are about to decide on their careers. In order to identify the predictive structural relationships of career choice in the field of ICT which is dependent variable of the research; digital competence, perception of ICT field, computer anxiety, internet addiction and gender were chosen as independent variables. The data of the research were collected with the scales, which have been developed by other researchers; and its validity and reliebility was tested by doing once again in the current research group. In order to identify the perception for the ICT field, an available measuring tool could not be found out. Thus, a scale was developed by the researcher and its validity and reliability studies were carried out by doing exploratory and confirmatory factor analysis with the data which was obtained from the research group. In the process of data collecting, the forms were administered to the students by preparing an online environment for the university group; and for high school students, they were delivered as printed. The data obtained from the research group were analysed by using SPSS 20.0 and LISREL 8.71. Based on the literature, the model with independent variables which is considered as the probable predictor of career choice in the field of information technologies was tested. According to the findings, as the created model has not shown acceptable fit values in the university group, indirect effects could not be tested. When the direct effect of independent variables was examined, there is a positive relationship among the career choice in the field of ICT and individuals' gender, their perceptions to this field and levels of digital competence. The findings obtained from high school group revealed that the created model represented acceptable goodness of fit values and variables in the modal were the predictive of career choice in the field of ICT. The results of this study indicate that in these two groups which chose their career field and which were about to choose their field; the relation of variables which predict the career choice related to the field of ICT differentiates. Furthermore, it can be said that individuals' gender, their levels of digital competence, computer anxiety, internet addiction level and perception of the field of ICT are all predictive variables while choosing a career in this field.trSayısal yetkinlikMeslek seçimidoctoralThesis01184