Mazlum,Nagihan2024-10-082024-10-082024https://dspace.ankara.edu.tr/handle/20.500.12575/91534İnşai etki, tek taraflı irade beyanıyla meydana gelebileceği gibi HMK’nun 108. maddesinde ifade edilen inşai dava sonunda verilen inşai hükmün şekli anlamda kesinleşmesiyle de meydana gelir. Bu bağlamda inşai hakkın inşai dava yoluyla kullanılması sonucunda meydana gelen etki, kamu düzeni, hukuki güvenlik ilkesi ve zayıf tarafın korunması ilkelerine dayanır. Anılan ilkeler nedeniyle inşai etki, mutlaka mahkemenin verdiği olumlu karar olan inşai hükümle meydana gelir. Bu nedenle inşai etki maddi hukuk ve usul hukukunun birlikte bulunduğu karma karakterli yapıya sahip olur. Medeni usul hukukunda inşai etki, çekişmeli yargı sonucunda verilen inşai hükümle oluşabileceği gibi çekişmesiz yargıda verilen inşai kararla da meydana gelebilir. Aynı zamanda bu özelliği ile hükmün diğer etkilerinden farklılaşır. Bunun yanı sıra, inşai etkinin sınırları sübjektif, objektif ve zamansal olmak üzere üç grupta ortaya çıkar. İnşai etkinin sübjektif sınırları etkinin kişi bakımından kapsamı ile ilgilidir. İnşai etki kural olarak herkesin leh veya aleyhine etki eder. Bu şekilde meydana gelen inşai etkiye mutlak inşai etki denir. Bununla birlikte bazen inşai etki sadece yargılamanın tarafları ile sınırlı olarak etki doğurur. Buna nispi inşai etki denir. İnşai etkinin objektif sınırlarını ise hukuki durumda meydana gelecek olan inşanın konusunu oluşturur. İnşanın konusu ise onun içeriğidir. Bu bakımdan objektif sınırlardan anlaşılması gereken inşai etkinin içeriğidir. İnşai etki, içerikte belirtilen hüküm sonucu kapsamına gerçekleşir. Zaman bakımından sınırlar, bir hükmün oluşturduğu etkinin başlama anının ve etkinin uygulandığı zaman kapsamının belirlenmesini esas alır. HMK’nun 108. maddesinin üçüncü fıkrasında da inşai hükümlerin geçmişe etkisinin istisnai olduğu düzenlenmiştir. Dolayısıyla inşai hükümlerin geleceğe etkisi kural, geçmişe etkisi ise istisnadır. İnşai etki, inşai hükmün şekli anlamda kesinleşmesiyle meydana gelir. Bu bağlamda şekli anlamda kesinlik karara 460 karşı olağan kanun yollarının tüketilmesiyle gerçekleşir. Meydana gelen inşai etki hem taraflar hem de mahkemeler tarafından bağlayıcıdır. İnşai hükümler bakımından olağanüstü kanun yolu olan yargılamanın iadesi yoluna başvuru mümkündür. Ancak kanun yollarına başvuru, yargılamanın taraflarına tanındığı için üçüncü kişilere tanınan hukuki çarelerinde dikkate alınması gerekir.trİnşai Hakİnşai Davaİnşai Hükümİnşai EtkiHükmün EtkileriThesis