Eroğlu,Abbas2024-07-302024-07-302022https://dspace.ankara.edu.tr/handle/20.500.12575/91331Günümüz dünyasında tüm toplumlar bilgiyi üretebilen ve verimli bir şekilde kullanabilen, diğer toplumlarla rekabet edebilen ve demokratik değerleri benimseyen nitelikli insan gücüne ihtiyaç duymaktadır. Nitelikli insan gücüne sahip olabilmek nitelikli bir eğitimi gerektirmektedir. Nitelikli eğitim ise hiç kuşkusuz iyi yetişmiş ve nicelik açısından yeterli düzeyde istihdam edilmiş öğretmenler ile mümkündür. Bu nedenle öğretmen yetiştirme ve istihdamı konusu her toplumda güncelliğini koruyan en temel eğitim konularından birisidir. Bu konu aynı zamanda eğitim sistemimizin en öncelikli çözüm bekleyen sorun alanları arasında yer almış ve yer almaya da devam etmektedir. Bu araştırmanın genel amacı Türkiye'de Milli Eğitim Sisteminde öğretmen istihdamı politikalarını çözümlemektir. Araştırma, doküman analizi tekniğinin kullanıldığı bir nitel araştırmadır. Çalışmada, öğretmen istihdamına yönelik alanyazının yanında kamu politikası metinleri ve ilgili diğer metinler (yasa, tasarı, taslak, yönetmelik, genelge, rapor, plan vb) ele alınmış, öğretmen öğretmen istihdamı sürecine ilişkin sayısal gelişmeler tablolaştırılıp çok yönlü bir şekilde değerlendirilerek raporlaştırılmıştır. Araştırma kapsamında elde edilen bulgulara dayalı olarak sözleşmeli ve ücretli öğretmenliğin, işletmeci mantığa dayalı yeni kamu yönetimi politikalarının bir ürünü olduğu, farklı istihdam biçimlerine tabi öğretmenler arasında eşitliğin sağlanamadığı, özellikle sözleşmeli ve ücretli öğretmenlerin mesleki, mali ve sosyal haklar yönünden dezavantajlı konumda oldukları sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca öğretmen istihdamında arz-talep dengesinin sağlanamaması nedeniyle 500 bin civarında atama bekleyen öğretmen adayının olduğu ve bu sayının her geçen yıl giderek arttığı, buna karşılık okullarda yaklaşık 140 bin öğretmene ihtiyaç olduğu araştırma bulgularından ortaya çıkmaktadır. Yine öğretmen istihdamında yaşanan bir diğer sorunun norm fazlası öğretmenler sorunu olduğu ve günümüzde Milli Eğitim Sisteminde görev yapan öğretmenlerin %5,84'ünün norm fazlası konumunda olduğu görülmektedir. Araştırma sonuçları, öğretmen istihdamında sunum-istem dengesizliğinin bir kaynağını üniversiteler, Yükseköğretim Kurulu (YÖK) ve Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) arasında yeterli işbirliği ve koordinasyonun sağlanamaması olarak gösterirken bir diğer kaynağını da Milli Eğitim Sistemi'nde insan kaynaklarının doğru ve sağlıklı bir biçimde planlanamaması olarak göstermektedir. Bunun yanında öğretmenlerin ülke genelinde ve iller düzeyinde dengeli bir biçimde istihdam edilemediği, eğitim sisteminde yapılan sık değişikliklerin kimi zaman öğretmen ihtiyacına kimi zaman da norm fazlası öğretmen sorununa yol açtığı, öğretmen atamalarında uygulanan sözlü sınav yönteminin adaletli bir biçimde uygulanıp uygulanmadığı yönünde kuşkular olduğu ulaşılan sonuçlar arasındadır. Bu sonuçlara dayalı olarak, Anayasa'da yerini alan eşitlik ilkesinin sağlanabilmesi için neo-liberal politikalardan vazgeçilip sözleşmeli, ücretli ve vekil öğretmenlik gibi farklı istihdam türleri tamamen kaldırılmalı ve tüm öğretmen atamaları kadrolu olarak yapılmalıdır. Yine eşitliğin sağlanması noktasında öğretmen atamalarında uygulanan sözlü sınav uygulaması da kaldırılmalıdır. Öğretmen yetiştirme ve istihdamında sunum-istem dengesinin sağlanabilmesi için üniversitelerin, YÖK'ün ve MEB'in işbirliği ve eşgüdüm içerisinde çalışması, MEB'in öğretmen istihdamında uzun vadeli planlama ve bilimsel araştırma sonuçlarına dayalı etkili ve tutarlı eğitim politikaları oluşturması gerekmektedir. Bunun yanında atama bekleyen öğretmen sayısının azaltılabilmesi için bir taraftan öğretmen atama kontenjanları artırılmalı bir taraftan da fakültelerin öğrenci kontenjanları MEB'in belirlediği orta ve uzun vadeli öğretmen ihtiyacı doğrultusunda düzenlenmelidir. Norm fazlası öğretmen sayısının azaltılabilmesi, öğretmen ihtiyacının ortadan kaldırılabilmesi ve ülke genelinde öğretmenlerin dengeli dağılımının yapılabilmesi için öğretmen hareketliliğinin teşvik yoluyla azaltılması, öğretmen atama kontenjanlarının ihtiyaç doğrultusunda artırılması, MEB'in yanında diğer tüm kamu kurumlarında çalışan personele ilişkin atama ve yer değişikliklerini içeren yasal düzenlemelerin yapılması ve eğitim sisteminde sık değişikliklere gidilmemesi gerekmektedir.trÖğretmen istihdamıyeni kamu yönetimi yaklaşımısözleşmeli öğretmenlikücretli öğretmenlik.Thesis