Onat, HasanGökalp, Yusuf2019-02-072019-02-072006http://hdl.handle.net/20.500.12575/28156'Zeydilik ve Yemen'de Yayılısı' isimli tezimiz Giris ve üç bölümden olusmaktadır. Zeydilik, 122/740 yılında Zeyd b. Ali tarafından iktidarı ele geçirmek amacıyla Emevilere karsı yürütülen isyan hareketiyle tarih sahnesine çıkmıstır. Baslangıçta siyasi bir nitelik tasıyan bu muhalif hareket zamanla itikadi bir mezhebe dönüsmüstür. Emevlerin Ali ogullarına karsı uyguladıgı politikalar ve dönemin sosyo-kültürel yapısı Zeydiyye'nin dogusunda etkili olan faktörlerin basında gelmektedir. Zeyd b. Ali siyasi ve fikri açıdan Zeydiligin öncüsü olamustur. Onun taraftarları arasında yer alan Ali ogullarının liderliginde önce Emeviler ardından da Abbasilere karsı yürütülen mücadeleler neticesinde Zeydiler müstakil bir topluluk olma kimligi kazanmıslardır. Zeydilik hicri ikinci yüzyılın sonlarına dogru tesekkülünü tamamlamıstır. Kendine has din anlayısıyla Sii gelenek içerisinde yer alan diger fırkalardan ayrılan Zeydiyye, büyük oranda imamet düsüncesi etrafında sekillenmistir. Zeydiler'e göre, ilk imamlar Ali, Hasan, Hüseyindir. Onlardan sonra ise Ali-Fatıma soyundan gelen, belli sartları tasıyan ve imametini ilan ederek mücadele meydanına çıkan kimseler imam olarak kabul edilmektedir. Emevi ve Abbasilere karsı giristikleri iktidar mücadelesinde basarılı olamayan Zeydiler faaliyetlerini daha rahat yürütebilmek amacıyla Taberistan ve Yemen gibi merkezden uzak bölgelere gitmeyi tercih etmislerdir. 280/893 yılında Yahya b. Hüseyin tarafından Yemen'de tesis edilen ilk Zeydi devleti 404/1013 yılına kadar varlıgını devam ettirmistir. Zeydiyyenin temel görüsler Yahya b. Hüseyin zamanında; Tevhid, Adalet, el-Va'd ve'l-Vaid, ğmamet ve el-Emr bi'l-Ma'ruf ve'n-Nehy ani'- Münker olmak üzere bes esas seklinde tezahür etmistir. Zeydiyyenin tarihi aynı zamanda bir imamlar tarihidir ve Zeydilik imamların tutum ve davranıslarına göre sekillenmistir. Güçlü imamlar zamanında nüfuz alanını genisleten Zeydilik aksi durumlarda da gerileme sürecine girmistir. 404/1013 yılından itibaren siyasi hakimiyetini kaybeden Zeydilik fikri açıdan canlılıgını devam ettirmistir. Nitekim bu dönemde Hüseyniye, Mutarrifiyye ve Muhteria gibi yeni Zeydi olusumlar ortaya çıkmıstır. Zeydilik özellikle Kuzey Yemen'de her zaman hakim unsur olarak varlıgını devam ettirmistir.trmasterThesis