ATALAN, Mehmet (Yazar)ONAT, Hasan (Tez Danışmanı)2019-02-0720042019-02-07http://hdl.handle.net/20.500.12575/28278Şiiliğin Farklılaşma Sürecinde Ca'fer es-Sâdık'ın Yeri adını taşıyan araştırmamız giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde Metot ve kaynaklardan, Şia kavramının tespiti, lügat ve terim anlamı, Şia ve Rafızî kavramının ne anlama geldiği üzerinde duruldu. Birinci bölümde, Şii Farklılaşmaların İlk Tezahürleri olan imamet, vasilik, Ehl-i Beyt ve Mehdilik; Şiiliğin Farklılaşma Sürecinde Kabileciliğin Rolü olan Emevi-Hâşimi Çekişmesi, Alioğulları ve Abbasoğulları, Mevali-Arap Çekişmesi; Ca'fer es-Sâdık Öncesi Şiiliğin Genel Görünümü geniş ölçüde ortaya konmaya çalışıldı. İkinci bölümde Ca'fer es-Sâdık ve Öğrencileri, Ca'fer es-Sâdık ve gulat ve Ca'fer es-Sâdık dönemi siyasi isyanlarına geniş ölçüde yer verildi. Ca'fer es-Sâdık siyasi hüviyetinden çok, ilmi şahsiyetiyle tanınmıştır. Ca'fer es-Sâdık'ın Fikirleri olan Allah, Peygamber, Kur\\\'an, İmamet, Ahiret ve Kader görüşü tespit edildi. Diğer görüşlerinden olan Sahabe, Takiyye, Bedâ' görüşü ortaya konuldu. Her şeyden evvel Tevhid, Nübüvvet ve Ahiret gibi üç temel usulde birleşmiştir. İmametin usuli'd-din içine dahil edilmesi, Hz. Muhammed'den sonra belli kişilere üstünlük sağlamıştır. Bu kişilerin Peygamber gibi ismet sahibi ve başkalarında olmayan özel bir bilgiye sahip oldukları iddia edilmektedir. Kanaatimizce bu husus Ca'fer es-Sâdık'ın düşüncesi ile bağdaşmamaktadır. Dönemindeki hiç bir isyana katılmadığı gibi, Şii isyanlarda da tarafsızlığını bozmamıştır. Ca'fer es-Sâdık herkesin ittifaken kabul ettiği bir imam olduğu için bir çok Şii fırka, batıl görüşlerini ona isnad ederek, kendilerine meşruiyet kazandırmak istemişlerdir. Ca'fer es-Sâdık'ın ismi etrafındaki spekülasyonlar bölümünde gulat fırkaların savundukları ilahlık, peygamberlik, mucize, bedâ', rec'at, tenasüh, ibaha ve teşbih gibi sıfatlardan uzak kalmış bu gibi saçmalıkları yapanları lanetlemiş ve onların liderlerini kovmuştur. Üçüncü bölümde Ca'fer es-Sâdık'ın vefatından sonraki İmamet tartışmaları, Ca'fer es-Sâdık'la bağlantılı olan Şii fırkalar, Ca'fer es-Sâdık'ın İsnâ-aşeriyye'nin oluşumuna etkisi üzerinde duruldu.trThesis