Martı Köken,Neriman2024-07-242024-07-242022https://dspace.ankara.edu.tr/handle/20.500.12575/91258Resmi programda Lise'nin amaçları, bu amaçlara ulaşmak için belirlenen içeriklerde amaçlanan kazanımlar ve ÖSYM'nin yükseköğretime geçiş sınavında değerlendirdiği içerik ve kazanımlar arasındaki örtüşme ve örtüşmeme durumunun ortaya konulmasını amaçlayan bu araştırmada, karma yöntem tasarlanmıştır. Araştırmada Anadolu liselerinde son sınıfta eğitim gören, yükseköğretime geçiş sınavına hazırlanan öğrenciler, öğretmenler ve eğitim yöneticileri ile 12. sınıf öğrencilerinin velileri arasından belirlenmiş olan örneklem grubu yer almıştır. Bu bağlamda toplam 1009 öğrenci ve 357 öğretmen ve yöneticiye anket uygulanmış 20 veliyle de görüşme yapılmıştır. Araştırma kapsamında veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından geliştirilen "Öğretmen Anketi", "Öğrenci Anketi" ve "Veli Görüşme Formu" kullanılmıştır. Yükseköğretime geçiş sınavında başarılı olma amacı, okulun, öğretmenlerin, öğrencilerin ve velilerin programlarda ifade edilen amaçlara, içeriklere ve kazanımlara ilişkin tutumlarını yeniden şekillendirmekte; ÖSYM'nin ölçtüğü kazanımlar, lisenin (ve dershanelerin) fiili programı haline gelmektedir. 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanununun lisenin amacı olarak belirlediği 'asgari ortak bir genel kültür kazandırmak' hedefi, diğer maddede belirtilen 'öğrencileri yükseköğretime hazırlama' amacının gölgesinde kalmakta ve bu amacın izin verdiği ölçüde ciddiye alınmaktadır. Mevcut sınav sisteminin, ortaöğretim sistemi üzerinde neden olduğu ciddi yapısal sorunlar, okulun işlevini etkilemekte; liseleri öğrencileri yükseköğretime yerleştirme baskısı altına sokmaktadır. Yükseköğretime geçiş sürecinde lise son sınıf öğrencilerinin yaşadığı süreci anlamak, yükseköğretime geçiş sınavı sebebiyle milli eğitimin amaçları ve ortaöğretim programından sapma olup olmadığını ortaya koymak, tarihsel süreç içerisinde denenen yükseköğretime geçiş sistemleri ile günümüzde yaşanan sorunların değerlendirmesini yaparak çözüm üretilmesine ışık tutmak açısından bu çalışma önem arz etmektedir. Yükseköğretime geçiş aşamasında 'nitelikli' bir lisede okuyor olmak öğrenciler tarafından avantajlı bir durum olarak görülmektedir. Öğrenciler, yükseköğretime geçişte nitelikli bir lisede okumanın avantajlı olduğunu düşünürken; çoğunluğu okuduğu liseyle ilgili memnuniyetini belirtememektedir. Buna karşın öğrenciler, okulda aldıkları derslerden üniversite sınavında soru çıkan dersleri soru çıkmayan derslere göre daha "önemli" görmektedir. Öğretmenler üniversite sınavında yer alan derslerin okulda daha "popüler" olduğu görüşündedirler. Veliler de lise tercihi yaparken okulun üniversiteyi kazandırma başarı oranını göz önünde bulundurmaktadır. Veliler genel anlamda okulun eğitim -öğretim kalitesi, öğretmen kadrosu ve kurum kültüründen hoşnut olsalar da, öğrencilerin çoğu okudukları liseyi yükseköğretime hazırlama yönünden yeterli görmemekte ve okulla ilgili çeşitli konulardaki memnuniyetsizliklerini ifade etmektedirler. Öğrenciler ve öğretmenler okulda işlenen konularla üniversite sınavında çıkan konuların kısmen farklı olduğunu düşünmektedir. Öğrenciler, üniversite sınavında yer almayan dersleri daha az önemsemektedirler. Bazı öğretmenler de sınavlarda yer almayan bu derslerin öğrencilerin sınav hazırlığını yavaşlattığı görüşündedir. Velilerin de sınavda soru çıkmayan derslere karşı daha "olumsuz tutumlar" içerisinde oldukları görülmektedir. Bu ve benzeri olumsuz tutum ve davranışlar ortaöğretimin amaçları, Milli eğitimin genel amaçları ile birlikte ele alındığında -söz konusu amaçlara ulaşmak için hazırlanan içerik ve kazanımlara rağmen- bazı amaçların öne çıkmasına bazıların ise "ihmal" edilmesine neden olabilmektedir. Yükseköğretime geçişte uygulanan sınav sistemi sebebiyle, ağırlıklı olarak ortaöğretimin "yükseköğretime hazırlama" amacı ön plana çıkmakta; diğer amaçlar bu amacın gölgesinde kalmaktadır. In this research, a mixed method was designed to reveal the match and mismatch between the objectives of the High School in the official program, the objectives aimed in the contents determined to achieve these objectives, and the content and achievements evaluated by OSYM in the university entrance exam. The sample group of the research was determined among the 12th grade students of Anatolian high schools preparing for the university exam, teachers, school principals and the parents of 12th grade students. In this context, a total of 1009 students, 357 teachers and administrators were surveyed and 20 parents were interviewed. Within the scope of the research, "Teacher Questionnaire", "Student Questionnaire" and "Parent Interview Form" developed by the researcher were used as data collection tools. The aim of being successful in the university exam reshapes the attitudes of the school, teachers, students and parents towards the aims, contents and achievements expressed in the education programs; the achievements evaluated by OSYM become the actual program of the high school (and private teaching institutions). The goal of 'gaining at least a common general culture', which was determined by the National Education Basic Law No. 1739 as the aim of high school, remains in the shadow of the aim of 'preparing students for higher education' stated in another clause, and is taken seriously to the extent permitted by this purpose. The serious structural problems caused by the current examination system on the secondary education system affect the function of the school; High schools put students under pressure to place them in higher education. This study is important in terms of understanding the process experienced by senior high school students during the transition to higher education, revealing whether there are any deviations from the goals of national education and secondary education program due to the higher education exam, and shed light on producing solutions by evaluating the transition systems to higher education tried in the historical process and the problems experienced today. During the transition to higher education, studying in a 'qualified' high school is seen as an advantageous situation by the students. While students think that it is advantageous to study at a qualified high school in transition to higher education; majority of them cannot express their satisfaction about the high school they attended. On the other hand, students consider the courses with questions in the university exam more "important" than the courses without questions. Teachers are of the opinion that the courses included in the university exam are more "popular" at school. When choosing a high school, parents also consider the success rate of the school in acquiring university. Although parents are generally satisfied with the education quality, teaching staff and institutional culture of the school, most of the students do not see the high school they attend as sufficient to prepare them for higher education and they express their dissatisfaction with various issues related to the school. Students and teachers think that the topics covered at school are partially different from the topics covered in the university exam. Students care less about the courses that are not included in the university exam. Some teachers are of the opinion that these lessons, which are not included in the exams, slow down students' preparation for the exam. It is seen that the parents also have more "negative attitudes" towards the lessons where no questions are asked in the exam. When these and similar negative attitudes and behaviors are considered together with the objectives of secondary education and the general objectives of national education -despite the content and achievements prepared to achieve the said objectives- some objectives may be brought to the fore and some may be "neglected". Due to the examination system applied in the transition to higher education, the purpose of "preparing for higher education" of secondary education comes to the fore; other purposes remain in the shadow of this purpose.treğitim amaçlarıihmal edilen programyükseköğretime geçişThesis