Taymaz, HaydarAytekin, Halil2019-02-072019-02-071997http://hdl.handle.net/20.500.12575/34915Bu araştırmada; Türkiye Cumhuriyeti ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti 'nde eğitim müfettişlerinin niteliklerini belirlemek, müfettişlerin kişisel ve uzmanlık nitelikleri ile teftiş sisteminin yapı ve işleyişi arasındaki ilişkiyi ortaya koymak ve iki ülkenin teftiş sistemlerinin entegre edilmesi sürecine katkı sağlamak amaçlanmıştır. Araştırma kapsamına, 1995-1996 öğretim yılında Türkiye Cumhuriyeti'nin başkenti Ankara ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin başkenti Lefkoşa'da görev yapan mesleki ve teknik okullar dışında kalan öğretim kurumlarında görev yapan öğretmenler alınmıştır. Evrenden random yöntemiyle alınan toplam 2045 öğretmene, faktör analizi ve geçerlik güvenirlik çalışmaları ile gerçekleştirilen anket uygulanmış, bu anketlerden 1581'i geri dönmüş ve anketlerin bazıları veri işleme aşamasında değerlendirme dışı tutulmuştur. Değerlendirmeye alman anket sayısı 1578 olup, yüzde oram %77'dir. İstatistik! işlemler için bu sayı yeterli görülmüştür. Toplanan veriler SPSS istatistik programı kullanılarak çözümlenmiş¬ tir. Müfettişlerin niteliklerine ilişkin değerlendirmeler, her biri ayrı yapıyı gösteren yedi ayrı faktör üzerinden yapılmıştır. Araştırmanın amacını gerçekleştirmek amacıyla öğretmenlerin görev yaptıkları ülke ve öğretim düzeyi değişkenlerinin, müfettişlerin niteliklerini algılamaları üzerindeki temel ve ortak etkilerinin anlamlı olup olmadığı iki boyutlu varyans analizi ile test edilmiştir. Analizde, öğretmenlerin görev yaptıkları ülkenin ve öğretim kademelerinin müfettişlerin niteliklerine ilişkin algılarını etkileyip etkilemediği, diğer bir ifade ile algılar arasında bir farklılık yaratıp yaratmadığını belirlemek amacı ile temel etki testleri uygulanmıştır. Adı geçen iki faktörün sözkonusu algılar üzerinde birlikte ortak bir etkiye sahip olup olmadıkları ya da birlikte bir değişkenliğe yol açıp açmadıkları ortak etki testi ile belirlenmiştir. Temel etki testlerinin "anlamlı" çıkması durumunda öğretim düzeyi değişkenleri için hangi gruplar arasında anlamlı farklar bulunduğu- nü bulmak amacıyla gruplar arasında En Küçük Önemli Farklar Testi (LSD) yapılmıştır. Farkın hangi gruplar lehine olduğunu değerlendirmek için de ortalama puanlara bakılmıştır. Ayrıca, müfettişlerin yedi ayrı faktörde incelenen niteliklerine ilişkin öğretmen algıları, o nitelik altındaki her bir maddeye verilen cevapların ortalama puanları bulunarak madde bazında da değerlendirilmiştir. Kuramsal ve istatistik analiz sonuçları aşağıda gösterilmiştir; Türkiye Cumhuriyeti teftiş sistemi ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti teftiş sistemi arasında; 1- Teftiş hizmetlerinin yönetimi ve müfettişlerin konumu, 2-Müfettişlerin işe alınması ve yetiştirilmesi, 3-Müfettişlerin görevden alınması, 4-Müfettişlerin genel hakları 5-Müfettişlerin disiplin işleri ve ceza kovuşturması, 6-Müfettişlerin malî hakları, 7-Müfettişlerin sendika hakları, açısından farklılıklar bulunmuştur. Türkiye Cumhuriyeti müfettişleri ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti müfettişlerinin kişisel ve uzmanlık niteliklerine ilişkin öğretmen algılarında, KKTC müfettişleri lehine anlamlı farklılıklar saptanmıştır. Bu farklılıklar aşağıda gösterilmiştir: 1-Öğretmen algılarına göre, Türkiye'de görev yapan müfettişlerle, KKTC'de görev yapan müfettişlerin kişisel nitelikleri arasında KKTC müfettişleri lehine farklılıklar bulunmaktadır. Türkiye'de öğretmenler, müfettişlerin sahip olmaları gereken kişisel niteliklere "düşük düzeyde" (X=2.43), KKTC'deki öğretmenler müfettişlerin kişisel niteliklere "iyi derecede" (X= 3.74), sahip bulunduklarını belirtmektedirler. 2-Öğretmen algılarına göre Türkiye'de görev yapan müfettişlerle, KKTC'de görev yapan müfettişlerin yöneticilik nitelikleri arasında KKTC müfettişleri lehine farklılıklar bulunmaktadır. Türkiye'deki öğretmenler, müfettişlerin "düşük düzeyde" (X=2.30), KKTC'de ise öğretmenler müfettişlerin "orta derecede" (X= 3.31) yöneticilik niteliklerine sahip olduklarını belirtmektedirler. Müfettişlerin rehberlik ve denetim yapabilme boyutlarından oluşan görev boyutuna ait nitelikler arasında, Türkiye'de görevli öğretmen algılarıyla, KKTC'de görevli öğretmen algıları arasında, KKTC'de görevli eğitim müfettişlerinin lehine farklılıklar bulunmaktadır. Türkiye'de görev boyutuna ait niteliklere ilişkin öğretmen algılarının ağırlıklı aritmetik ortalaması "az katılıyorum" (X=2.58), KKTC'de ise "çok katılıyorum" (X= 3.58) kategorisinde yer almaktadır. Bu iki ülke öğretmenlerinin algıları arasındaki farklılık, rehberlik alt boyutu ile denetim alt boyutu niteliklerinde de yerlerim korumaktadır. 4-Müfettişlerin moral verme ve güdüleme boyutlarından oluşan, davranış boyutuna ait nitelikler arasında, Türkiye'de görevli öğretmen algılarıyla, KKTC'de görevli öğretmen algıları arasında, KKTC'de görevli müfettişler lehine farklılıklar bulunmaktadır. Türkiye'de davranış boyutuna ait niteliklere ilişkin algılarının ağırlıklı ortalaması "az katılıyorum" (X=2.08), KKTC'de ise "çok katılıyorum" (X=3.47) kategorisinde yer almaktadır. Bu iki ülke öğretmenlerinin algıları arasındaki farklılık moral verme alt boyutu ile güdüleme alt boyutu niteliklerinde de yerlerini korumaktadır. 5-Türkiye'de görev yapan müfettişlerle, KKTC'de görev yapan müfettişlerin değerlendirme yapabilme nitelikleri arasında KKTC müfettişleri lehine farklılıklar bulunmaktadır. Türkiye'de değerlendirme boyutuna ait niteliklere ilişkin öğretmen algılarının ağırlıklı ortalaması "orta derecede" (X= 2.66), KKTC'de ise "çok katılıyorum" (X= 3.75) kategorisinde yer almaktadır. Bu iki ülke öğretmenlerinin algıları arasındaki farklılık değerlendirme boyutuna ait niteliklerin sıralanmasında da farklılığını korumaktadır. Abstract The objectives of this research are to determine the qualities of the educational inspectors in Republic of Turkey (RT) and Turkish Republic of Northern Cyprus (TRNC), to state the relationship between their personal and professional qualities and the structure and functioning of the inspection system, and to contribute to the process of integrating the inspection systems of the two countries. Within the scope of the research were the teachers who are working in Ankara, capital of RT and in Lefkoşa (Nicosia), that of TRNC, in schools except vocational and technical ones. The questionnaire developed by factor analysis and validity reliability studies had been applied to a total number of 2045 teachers who are taken from the population by means of random method. 1581 of the questionnaires were returned and some of them were excluded during the phase of data processing. The final number of questionnaires which had been considered were 1578, corresponding to 77%. This percentage has been regarded as sufficient for statistical operations. The collected data were analyzed using SPSS statistical program. The evaluations concerning the qualities of the inspectors were carried out through seven distinct factors each of which conveyed a distinct structure. In order to accomplish the goal of the research, whether the main and common effects of the variables of country and level of instruction on teachers' perception of qualities of the inspectors are significant were tested through two dimensional variance analysis. In the analysis in order to determine whether the country and the level of instruction in which the teachers work influence their perception, or in other words, create a difference between the perceptions main effect test was applied. On the other hand, whether or not these two factors together have a common effect on the perceptions in question or whether they lead to a difference was determined using two-way interaction test. In case when the results of main effect tests were "significant", in order to find out among which groups there are significant differences Least Significant Differences test were carried out between groups; the average points were considered to 159 evaluate the difference. Moreover, teachers' perceptions about inspectors' qualities examined in seven distinct factors were evaluated also in item heads, having calculated the average points of answers given to each item under that quality. The results of the theoretical and statistical analysis are as follows: Differences were found between the inspection systems of RT and TRNC in terms of: 1- Management of inspection services; and positions, 2- Employment and the instruction, 3- Removal, 4- General rights 5- Disciplinary issues and penal prosecution, 6- Financial rights, 7- And syndical rights of the inspectors. According to teachers' perceptions concerning the personal and professional qualities of the inspectors of the two countries, significant differences were seen in favor of inspectors in TRNC. These differences are displayed below: 1- As to personal qualities of inspectors, significant differences were seen in favor of those working in TRNC. The teachers in Turkey state that the inspectors have personal qualities at low level (X=2.43), while the teachers in TRNC believe it to be at high level (X=3.74). 2- According to teachers' perceptions, there are differences concerning managerial qualities of the inspectors holding offices in the two countries in favor of TRNC. The teachers of Turkey, state that the inspectors have managerial qualities at low level (X=2.30), while the teachers in TRNC state that the inspectors have this kind of qualities at medium level (X=2.31). 3 As to missionary dimension of qualities which is composed of guidance and control dimensions, the perceptions of the teachers working in Turkey are different from those of the teachers in TRNC in favor of the inspectors in TRNC. In Turkey, the weighted arithmetic mean of the perceptions of teachers about the missionary qualities of inspectors fall into the category of "weakly agree" (X=2.58), while in TRNC it falls into "strongly agree" category (X=3.58). The difference of the perceptions of 160 the teachers in these two countries has again the same tendency in sub- dimensions of guidance and control. 4- As to behavioral qualities composed of encouraging and motivating dimensions, there is a difference between the perceptions of teachers working in Turkey and TRNC in favor of the latter. In Turkey, the weighted arithmetic mean of these perceptions fall into the category of "weakly agree" (X=2.08), whereas in TRNC into that of "strongly agree" (X=3.47). The perceptions of the teachers in the two countries display the same tendency concerning sub-dimensions of encouraging and motivating. 5- There are differences between qualities of assessment (evaluation) of the inspectors of Turkey and TRNC in favor of the latter. In Turkey the weighted arithmetic average of the perceptions of the teachers concerning this issue corresponds to medium level (X=2.66), while in TRNC to "strongly agree" category (X=3.75). This difference which is in favor of the inspectors holding offices in TRNC remains the same in enumeration of qualities concerning the assessment dimension.trSosyal Bilimler (Genel)doctoralThesis