AKBULUT, Ahmet (Tez Danışmanı)KALBERDİEV, Abdilaziz (Yazar)2019-02-0720042019-02-07http://hdl.handle.net/20.500.12575/29236XVIII. yüzyılda İslam dünyasında gelişen dinî yenilenme hareketi, Müslümanların dinî ve kültürel hayatlarında yenilenmeyi öngörmüştür. Fakat dinî yenilenme hareketi Hıristiyanlıkta olduğu gibi dinin yapısından kaynaklanan problemleri çözmek için değil, bizzat Müslümanların bireysel kişiliklerini ıslah ederek sosyal hayatlarında yenilenmenin gerekliliğini vurgulamıştır. Bu fikri savunanlara göre İslam ıslaha muhtaç olmadığı gibi, karşılaştığımız her türlü problemler de kendimizden kaynaklanmaktadır. Dolayısıyla Müslümanların ıslaha muhtaç oldukları ortaya çıkmaktadır. Dinî yenilenme hareketinin önemli temsilcilerinden biri olan Musa Carullah Bigiyef de Müslümanların ilmî ve dinî konularda aydınlatılması ve uyandırılması gerektiğini belirtmiş ve bunun da zamana göre düzenlenmiş okullarda, pozitif ve dinî ilimlerin yeni metotlarla verilmesiyle gerçekleşeceğine inanmıştır. Ayrıca o, kelam ilminin toplumsal hayat üzerinde etkisinin büyük olduğunu fark ederek eski kelam sisteminin ve kelamcıların toplumsal hayat üzerinde olumsuz etkiler yarattığını ileri sürmüştür. Netice itibariyle o, yeni bir kelam sisteminin geliştirilmesi gerektiği sonucuna varmış ve bizzat kendisi de yeni kelam sistemi ortaya koymak için çaba harcamıştır.Biz bu araştırmamızda yeni kelam sistemi kurmaya çalışan Musa Carullah Bigiyef’in kelamî görüşlerini ele aldık. Araştırmamız giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. Girişte; dinî yenilenme hareketinin ortaya çıkışı, amacı ve bu hareketin içinde Musa Carullah’ın yeri ve önemi beyan edilmiştir. Birinci bölümde; Musa Carullah’ın kelamî görüşlerinin temelini oluşturan ‘iman’ ve ‘ilahî rahmetin umumîliği’ meseleleri ele alınmıştır. İkinci bölümde ise; Musa Carullah’ın akıl-vahiy ilişkisi, hüsün-kubuh, rızk, mucize, isra ve miraç, kıyamet alâmetleri olarak bilinen nüzûl-ü İsa, Ye’cuc-Me’cuc, kıyamet alâmetleriyle dolaylı ilişkisi bulunan Hızır ve son olarak da hilâfet meseleleri araştırılmıştır. Sonuçta da genel bir değerlendirme yapılmıştır.trThesis